Wijzigingshistorie
Bericht: Vork, gaffel, riek en greep
Gewijzigd door: Johannes
Wijzigingsdatum: 23 november 2021 14:41
Vork, gaffel, riek en greep
Dag Lolke,
De vraag met antwoord aan Olivier had ik inderdaad niet gezien haha, toevallig. Ik heb wel een vraag betreffende het antwoord van Olivier, wiens kunde ik overigens absoluut niet wil betwijfelen (als hobbyist neem ik deel);
Olivier Schreef:
-------------------------------------------------------
> Engels gaff ‘bootshaak’ (overgenomen als Deens
> gaf) is een ontlening van Oudfrans gaffe, en dat
> uit het Occitaans. De verdere herkomst is
> onduidelijk doch ligt mogelijk in het Gotisch en
> dus het Germaans.
Als ik iets verder lees zoek dan bovenstaand antwoord, dan vind ik voor "gaff":
[quote]From Middle English gaffe, from Old French gaffe, from Old Occitan gaf (“hook”), derivative of gafar (“to seize”), from Gothic- (gaff-) derived from ([b]giban, “to give”[/b]). Doublet of gaffe.[/quote]
Dan lijkt dit woord van "geven" te komen, zie boven dik gedrukt. Als we "geven" opzoeken dan komen we alweer een stuk verder terug in de tijd en een stuk dichter bij huis;
[quote]geven ww. ‘aanreiken, verstrekken’
Onl. gevon sal ‘zal geven, schenken’, ook sal gevan en givon sal ‘id.’, ertha gaf ‘de aarde gaf’, thi uuirthit gegevan ‘jou wordt gegeven’ [alle 10e eeuw; W.Ps.], ich giuo ‘ik geef’, thie gauon mir thiu andwarde ‘zij gaven mij het antwoord’, wirthet gegiuon ‘wordt gegeven’ [alle ca. 1100; Will.].
...
De relatie met got. gabei ‘rijkdom’ is onduidelijk. Men suggereert wel dat de oorspr. wortel pgm. *gab- is en dat de werkwoorden zijn beïnvloed door de klinker in het tegenovergestelde *neman- ‘nemen’, maar het genoemde Gotische woord zou ook geheel ongerelateerd kunnen zijn. Zie ook → gaaf en → gift.
[b]Men kan een wortel pie. *ghebh- reconstrueren, maar buiten het Germaans zijn er geen zekere verwanten die deze wortel bevestigen.[/b][/quote]
Echter op de Engelse https://www.etymonline.com/ vind ik voor "gaffe":
[quote]from French gaffe "clumsy remark,[b]" originally "boat hook" (15c.)[/b], from Old Provençal gafar "to seize," [b]probably from a Germanic source[/b], from Proto-Germanic *gaf-, which is perhaps from PIE root *kap- "to grasp." [/quote]
Wisselende ideeën lijkt het dus, 1 bron die verwijst naar geven, de ander naar grijpen (capture or copper (agent)). Wel ben ik van mening dat het uiteindelijk een Germaans woord is. ;) Bovendien vraag ik me af of zo'n bootshaak ook niet gewoon een tweevorkig werktuig is, zoals onderstaand.
Olivier Schreef:
-------------------------------------------------------
> Engels gaff ‘wis rondhout’ daarentegen is wel
> (met verlies van achtervoegsel, mogelijk o.i.v.
> het vorige woord) een ontlening van Nederlands
> gaffel in dezelfde betekenis ‘wis rondhout’.
> Vergelijk het eveneens aan het Nederlands
> ontleende vang in Engels gaff vang, voor een lijn
> die aan dit rondhout bevestigd is.
>
> Zelf komt Nederlands gaffel van Oudgermaans
> *gablō/*gablaz en is het buiten het Germaans
> verwant aan o.a. Oudiers gabul ‘vork, gevorkte
> tak’.
Ik blijf me wel afvragen of een galg hier dus ook mee van doen heeft....
Lolke Schreef:
-------------------------------------------------------
> alles duid dus op het bestaan van een speciaal
> woord voor gevorkte tak met 2 "tanden". Vandaar
> uit zal dat woord logischerwijs gebruikt zijn
> gaan worden voor dat scheepsonderdeel in de 16de
> eeuw. Misschien dat wat wij tegenwoordig "riek"
> noemen, vroeger wel "gaffel" werd genoemd. Helaas
> is daar niets over te vinden. Kan natuurlijk ook
> nog zijn dat de gaffel van hout was en de riek van
> ijzer. Maar nu dwaal ik af.
Is een riek niet drie-tandig van oudsher, itt een twee-tandige gaffel? van etymologiebank.nl;
[quote]riek zn. ‘mestvork’
Mnl. riek ‘drie- of viertandige vork voor verschillende doeleinden’ in met eenen rieke ‘met een mestvork’ [1350; MNW]; vnnl. rieck oft grepe, mistgaffel ‘mestvork’ [1573; Thes.].[/quote]
Riek lijkt van reiken te komen zoals ver reiken. In de werktuigbouw zijn er dus 4 benamingen aanwezig voor dat handgereedschap: vork. gaffel, riek en greep. Lekker makkelijk.
Beetje lang verhaal haha, je dwaalt nogal snel af bij dit soort woorden. Wel leuk trouwens.
Vriendelijke groet
Gewijzigd door: Johannes
Wijzigingsdatum: 23 november 2021 14:30
Vork, gaffel, riek en greep
Dag Lolke,
De vraag met antwoord aan Olivier had ik inderdaad niet gezien haha, toevallig. Ik heb wel een vraag betreffende het antwoord van Olivier, wiens kunde ik overigens absoluut niet wil betwijfelen (als hobbyist neem ik deel);
Olivier Schreef:
-------------------------------------------------------
> Engels gaff ‘bootshaak’ (overgenomen als Deens
> gaf) is een ontlening van Oudfrans gaffe, en dat
> uit het Occitaans. De verdere herkomst is
> onduidelijk doch ligt mogelijk in het Gotisch en
> dus het Germaans.
Als ik iets verder lees zoek dan bovenstaand antwoord, dan vind ik voor "gaff":
[quote]From Middle English gaffe, from Old French gaffe, from Old Occitan gaf (“hook”), derivative of gafar (“to seize”), from Gothic ????????????????- - (gaff-) derived from ???????????????????? ([b]giban, “to give”[/b]). Doublet of gaffe.[/quote]
Dan lijkt dit woord van "geven" te komen, zie boven dik gedrukt. Als we "geven" opzoeken dan komen we alweer een stuk verder terug in de tijd en een stuk dichter bij huis;
[quote]geven ww. ‘aanreiken, verstrekken’
Onl. gevon sal ‘zal geven, schenken’, ook sal gevan en givon sal ‘id.’, ertha gaf ‘de aarde gaf’, thi uuirthit gegevan ‘jou wordt gegeven’ [alle 10e eeuw; W.Ps.], ich giuo ‘ik geef’, thie gauon mir thiu andwarde ‘zij gaven mij het antwoord’, wirthet gegiuon ‘wordt gegeven’ [alle ca. 1100; Will.].
...
De relatie met got. gabei ‘rijkdom’ is onduidelijk. Men suggereert wel dat de oorspr. wortel pgm. *gab- is en dat de werkwoorden zijn beïnvloed door de klinker in het tegenovergestelde *neman- ‘nemen’, maar het genoemde Gotische woord zou ook geheel ongerelateerd kunnen zijn. Zie ook → gaaf en → gift.
[b]Men kan een wortel pie. *ghebh- reconstrueren, maar buiten het Germaans zijn er geen zekere verwanten die deze wortel bevestigen.[/b][/quote]
Echter op de Engelse https://www.etymonline.com/ vind ik voor "gaffe":
[quote]from French gaffe "clumsy remark,[b]" originally "boat hook" (15c.)[/b], from Old Provençal gafar "to seize," [b]probably from a Germanic source[/b], from Proto-Germanic *gaf-, which is perhaps from PIE root *kap- "to grasp." [/quote]
Wisselende ideeën lijkt het dus, 1 bron die verwijst naar geven, de ander naar grijpen (capture or copper (agent)). Wel ben ik van mening dat het uiteindelijk een Germaans woord is. ;) Bovendien vraag ik me af of zo'n bootshaak ook niet gewoon een tweevorkig werktuig is, zoals onderstaand.
Olivier Schreef:
-------------------------------------------------------
> Engels gaff ‘wis rondhout’ daarentegen is wel
> (met verlies van achtervoegsel, mogelijk o.i.v.
> het vorige woord) een ontlening van Nederlands
> gaffel in dezelfde betekenis ‘wis rondhout’.
> Vergelijk het eveneens aan het Nederlands
> ontleende vang in Engels gaff vang, voor een lijn
> die aan dit rondhout bevestigd is.
>
> Zelf komt Nederlands gaffel van Oudgermaans
> *gablō/*gablaz en is het buiten het Germaans
> verwant aan o.a. Oudiers gabul ‘vork, gevorkte
> tak’.
Ik blijf me wel afvragen of een galg hier dus ook mee van doen heeft....
Lolke Schreef:
-------------------------------------------------------
> alles duid dus op het bestaan van een speciaal
> woord voor gevorkte tak met 2 "tanden". Vandaar
> uit zal dat woord logischerwijs gebruikt zijn
> gaan worden voor dat scheepsonderdeel in de 16de
> eeuw. Misschien dat wat wij tegenwoordig "riek"
> noemen, vroeger wel "gaffel" werd genoemd. Helaas
> is daar niets over te vinden. Kan natuurlijk ook
> nog zijn dat de gaffel van hout was en de riek van
> ijzer. Maar nu dwaal ik af.
Is een riek niet drie-tandig van oudsher, itt een twee-tandige gaffel? van etymologiebank.nl;
[quote]riek zn. ‘mestvork’
Mnl. riek ‘drie- of viertandige vork voor verschillende doeleinden’ in met eenen rieke ‘met een mestvork’ [1350; MNW]; vnnl. rieck oft grepe, mistgaffel ‘mestvork’ [1573; Thes.].[/quote]
Riek lijkt van reiken te komen zoals ver reiken. In de werktuigbouw zijn er dus 4 benamingen aanwezig voor dat handgereedschap: vork. gaffel, riek en greep. Lekker makkelijk.
Beetje lang verhaal haha, je dwaalt nogal snel af bij dit soort woorden. Wel leuk trouwens.
Vriendelijke groet
Originele bericht
Auteur: Johannes
Datum: 23 november 2021 14:29
Vork, gaffel, riek en greep
Dag Lolke,
De vraag met antwoord aan Olivier had ik inderdaad niet gezien haha, toevallig. Ik heb wel een vraag betreffende het antwoord van Olivier, wiens kunde ik overigens absoluut niet wil betwijfelen (als hobbyist neem ik deel);
Olivier Schreef:
-------------------------------------------------------
> Engels gaff ‘bootshaak’ (overgenomen als Deens
> gaf) is een ontlening van Oudfrans gaffe, en dat
> uit het Occitaans. De verdere herkomst is
> onduidelijk doch ligt mogelijk in het Gotisch en
> dus het Germaans.
Als ik iets verder lees zoek dan bovenstaand antwoord, dan vind ik voor "gaff":
[quote]From Middle English gaffe, from Old French gaffe, from Old Occitan gaf (“hook”), derivative of gafar (“to seize”), from Gothic ????????????????- (gaff-) derived from ???????????????????? ([b]giban, “to give”[/b]). Doublet of gaffe.[/quote]
Dan lijkt dit woord van "geven" te komen, zie boven dik gedrukt. Als we "geven" opzoeken dan komen we alweer een stuk verder terug in de tijd en een stuk dichter bij huis;
[quote]geven ww. ‘aanreiken, verstrekken’
Onl. gevon sal ‘zal geven, schenken’, ook sal gevan en givon sal ‘id.’, ertha gaf ‘de aarde gaf’, thi uuirthit gegevan ‘jou wordt gegeven’ [alle 10e eeuw; W.Ps.], ich giuo ‘ik geef’, thie gauon mir thiu andwarde ‘zij gaven mij het antwoord’, wirthet gegiuon ‘wordt gegeven’ [alle ca. 1100; Will.].
...
De relatie met got. gabei ‘rijkdom’ is onduidelijk. Men suggereert wel dat de oorspr. wortel pgm. *gab- is en dat de werkwoorden zijn beïnvloed door de klinker in het tegenovergestelde *neman- ‘nemen’, maar het genoemde Gotische woord zou ook geheel ongerelateerd kunnen zijn. Zie ook → gaaf en → gift.
[b]Men kan een wortel pie. *ghebh- reconstrueren, maar buiten het Germaans zijn er geen zekere verwanten die deze wortel bevestigen.[/b][/quote]
Echter op de Engelse https://www.etymonline.com/ vind ik voor "gaffe":
[quote]from French gaffe "clumsy remark,[b]" originally "boat hook" (15c.)[/b], from Old Provençal gafar "to seize," [b]probably from a Germanic source[/b], from Proto-Germanic *gaf-, which is perhaps from PIE root *kap- "to grasp." [/quote]
Wisselende ideeën lijkt het dus, 1 bron die verwijst naar geven, de ander naar grijpen (capture or copper (agent)). Wel ben ik van mening dat het uiteindelijk een Germaans woord is. ;) Bovendien vraag ik me af of zo'n bootshaak ook niet gewoon een tweevorkig werktuig is, zoals onderstaand.
Olivier Schreef:
-------------------------------------------------------
> Engels gaff ‘wis rondhout’ daarentegen is wel
> (met verlies van achtervoegsel, mogelijk o.i.v.
> het vorige woord) een ontlening van Nederlands
> gaffel in dezelfde betekenis ‘wis rondhout’.
> Vergelijk het eveneens aan het Nederlands
> ontleende vang in Engels gaff vang, voor een lijn
> die aan dit rondhout bevestigd is.
>
> Zelf komt Nederlands gaffel van Oudgermaans
> *gablō/*gablaz en is het buiten het Germaans
> verwant aan o.a. Oudiers gabul ‘vork, gevorkte
> tak’.
Ik blijf me wel afvragen of een galg hier dus ook mee van doen heeft....
Lolke Schreef:
-------------------------------------------------------
> alles duid dus op het bestaan van een speciaal
> woord voor gevorkte tak met 2 "tanden". Vandaar
> uit zal dat woord logischerwijs gebruikt zijn
> gaan worden voor dat scheepsonderdeel in de 16de
> eeuw. Misschien dat wat wij tegenwoordig "riek"
> noemen, vroeger wel "gaffel" werd genoemd. Helaas
> is daar niets over te vinden. Kan natuurlijk ook
> nog zijn dat de gaffel van hout was en de riek van
> ijzer. Maar nu dwaal ik af.
Is een riek niet drie-tandig van oudsher, itt een twee-tandige gaffel? van etymologiebank.nl;
[quote]riek zn. ‘mestvork’
Mnl. riek ‘drie- of viertandige vork voor verschillende doeleinden’ in met eenen rieke ‘met een mestvork’ [1350; MNW]; vnnl. rieck oft grepe, mistgaffel ‘mestvork’ [1573; Thes.].[/quote]
Riek lijkt van reiken te komen zoals ver reiken. In de werktuigbouw zijn er dus 4 benamingen aanwezig voor dat handgereedschap: vork. gaffel, riek en greep. Lekker makkelijk.
Beetje lang verhaal haha, je dwaalt nogal snel af bij dit soort woorden. Wel leuk trouwens.
Vriendelijke groet