Wijzigingshistorie
Bericht: Re: Oudste omwalling Groningen
Gewijzigd door: Erik Springelkamp
Wijzigingsdatum: 12 januari 2024 21:13
Re: Oudste omwalling Groningen
Wijzigingsdatum: 12 januari 2024 21:13
Re: Oudste omwalling Groningen
Het artikel van Jan van den Broek verwijst naar een aantal passages uit de [url=https://www.dorpshistorie.nl/Quedamnarracio.pdf]Quedam Narracio[/url], waarvan tegenwoordig gelukkig een vertaling online staat. (bevat foutjes, zoals Wierum ipv Bierum)
Eén cruciale passage betreft bisschop Hartbert, 1139-1150, de Fries uit Bierum die zijn broers aanstelt als Prefect van Groningen en Kastelein van Coevorden benevens Schout van Drenthe, waarmee hij drie nieuwe feodale posities creëert.
[quote="caput 3"]
Omstandigheden noodzaakten bisschop Hartbert eens om naar Rome te vertrekken en toen hij naar een
voorspoedige reis terugkeerde, trof hij Groningen door toedoen van een aantal oproerlingen in wanorde aan. Om
hen te bestraffen trok hij krachtdadig de stad binnen en viel degenen die zich gewapenderhand vanuit de Sint
Walburgskerk verdedigeden met belegeringswerktuigen aan, zoals nu nog aan de muren te zien is. Zij die van de kerk
een huis van strijd hadden gemaakt werden gevangen genomen en hij dwong alle burgers te zweren dat ze zoiets
nooit meer tegen de bisschoppen zouden ondernemen en die stad ook niet zouden ommuren. In de loop der tijd
hebben zij zich daaraan echter allerminst gehouden.
[/quote]
Hier staat in de vertaling dat de bisschop [i]de stad[/i] binnenviel, in de Latijnse brontekst staat [i]oppidum[/i].
Als ik mijn klassiek Latijn mag geloven, dan was een [i]oppidum[/i] bij de Romeinen een versterkte grote nederzetting (op een hoogte), vooral bij andere volken. Wordt gewoonlijk met [i]stad[/i] vertaald. Op een andere plek (c 6) wordt Groningen door dezelfde schrijver een [i]portus[/i] genoemd, maar in die passage gaat het vooral over de hoge inkomsten die de bisschop daar komt innen :-). Overigens noemt Emo van Wittewierum Groningen een villa. (en Frans [i]ville[/i] wordt door Google naar Latijns [i]urbs[/i] vertaald, maar Latijns [i]villa[/i] naar Frans [i]village[/i]).
[i]Portus[/i] is een handelsstad, [i]oppidum[/i] een vestingstad - en een beschaafde Romeinse stad was een [i]urbs[/i].
Enfin, die Groningers mogen geen muur ([i]murus[/i]) om hun stad ([i]oppidum[/i]) aanleggen, maar, in 1232 wanneer het verhaal geschreven wordt, is duidelijk dat ze zich daar niet aan gehouden hebben.
Nu heeft Groningen in 1232 nog geen stenen muur op de wal, dus die aarden wal wordt door de schrijver wel als [i]murus[/i] beschouwd. Stadswallen, stadsmuren, daar maakt niet iedereen altijd onderscheid tussen.
Het verhaal wordt opgeschreven naar aanleiding van de campagne van de bisschop die Zwolle net 2 jaar eerder officiële stadsrechten heeft opgeleverd. In de praktijk hield dat in dat Zwolle een muur mocht aanleggen, en dat ze de rest maar moesten regelen zoals dat in Deventer wet was geworden. Oh ja, maar dan alleen binnen de muur.
Het lijkt er op dat de [i]stadsrechten[/i] in Deventer in 1230 al zo'n ingewikkeld stelsel van regelingen was dat de bisschop geen puf had om dat allemaal in één oorkonde bijeen te zoeken, maar dat het in de praktijk op de één of andere manier toch wel naar genoegen van alle partijen werkte, zodat juristen dat wel van geval tot geval konden beredeneren. Zou het een jurist geweest zijn die de oorkonde heeft opgesteld :-)
Kennelijk is in 1230 wel zo langzamerhand de notie ontstaan dat een stad en een stadsmuur bij elkaar horen, een scheiding tussen de vrijheid van de burgers en de feodaliteit van het land. In zo'n perspectief is het wellicht niet zo mooi dat opstandige burgers een eeuw eerder al een stadsmuur hadden. Wordt die bestaande wal gewoon weggelaten in het verhaal omdat dat beter in het plaatje past?
Er wordt verder niets vermeld over de pasbenoemde broer-prefect tijdens die opstand. In Groningen zelf was die opstand nog wel een dingetje een kleine eeuw na dato, want vreemdelingen werd nog steeds aangewezen waar die kogels door de kerk gegaan zijn.
Overigens had ik voordat ik dit opschreef niet beseft dat die opstand, in de tijdlijn, een reactie was op het benoemen van de prefect. En dat de bisschop [i]de burgers[/i] laat beloven hem trouw te zijn. Dit was geen strijd tegen een ontrouwe vazal, maar tegen een gemeenschap van burgers. Ergens kun je dit wel als een erkenning van een soort rechtspersoon beschouwen, zij het dat die rechtspersoon wordt onderworpen.
Eén cruciale passage betreft bisschop Hartbert, 1139-1150, de Fries uit Bierum die zijn broers aanstelt als Prefect van Groningen en Kastelein van Coevorden benevens Schout van Drenthe, waarmee hij drie nieuwe feodale posities creëert.
[quote="caput 3"]
Omstandigheden noodzaakten bisschop Hartbert eens om naar Rome te vertrekken en toen hij naar een
voorspoedige reis terugkeerde, trof hij Groningen door toedoen van een aantal oproerlingen in wanorde aan. Om
hen te bestraffen trok hij krachtdadig de stad binnen en viel degenen die zich gewapenderhand vanuit de Sint
Walburgskerk verdedigeden met belegeringswerktuigen aan, zoals nu nog aan de muren te zien is. Zij die van de kerk
een huis van strijd hadden gemaakt werden gevangen genomen en hij dwong alle burgers te zweren dat ze zoiets
nooit meer tegen de bisschoppen zouden ondernemen en die stad ook niet zouden ommuren. In de loop der tijd
hebben zij zich daaraan echter allerminst gehouden.
[/quote]
Hier staat in de vertaling dat de bisschop [i]de stad[/i] binnenviel, in de Latijnse brontekst staat [i]oppidum[/i].
Als ik mijn klassiek Latijn mag geloven, dan was een [i]oppidum[/i] bij de Romeinen een versterkte grote nederzetting (op een hoogte), vooral bij andere volken. Wordt gewoonlijk met [i]stad[/i] vertaald. Op een andere plek (c 6) wordt Groningen door dezelfde schrijver een [i]portus[/i] genoemd, maar in die passage gaat het vooral over de hoge inkomsten die de bisschop daar komt innen :-). Overigens noemt Emo van Wittewierum Groningen een villa. (en Frans [i]ville[/i] wordt door Google naar Latijns [i]urbs[/i] vertaald, maar Latijns [i]villa[/i] naar Frans [i]village[/i]).
[i]Portus[/i] is een handelsstad, [i]oppidum[/i] een vestingstad - en een beschaafde Romeinse stad was een [i]urbs[/i].
Enfin, die Groningers mogen geen muur ([i]murus[/i]) om hun stad ([i]oppidum[/i]) aanleggen, maar, in 1232 wanneer het verhaal geschreven wordt, is duidelijk dat ze zich daar niet aan gehouden hebben.
Nu heeft Groningen in 1232 nog geen stenen muur op de wal, dus die aarden wal wordt door de schrijver wel als [i]murus[/i] beschouwd. Stadswallen, stadsmuren, daar maakt niet iedereen altijd onderscheid tussen.
Het verhaal wordt opgeschreven naar aanleiding van de campagne van de bisschop die Zwolle net 2 jaar eerder officiële stadsrechten heeft opgeleverd. In de praktijk hield dat in dat Zwolle een muur mocht aanleggen, en dat ze de rest maar moesten regelen zoals dat in Deventer wet was geworden. Oh ja, maar dan alleen binnen de muur.
Het lijkt er op dat de [i]stadsrechten[/i] in Deventer in 1230 al zo'n ingewikkeld stelsel van regelingen was dat de bisschop geen puf had om dat allemaal in één oorkonde bijeen te zoeken, maar dat het in de praktijk op de één of andere manier toch wel naar genoegen van alle partijen werkte, zodat juristen dat wel van geval tot geval konden beredeneren. Zou het een jurist geweest zijn die de oorkonde heeft opgesteld :-)
Kennelijk is in 1230 wel zo langzamerhand de notie ontstaan dat een stad en een stadsmuur bij elkaar horen, een scheiding tussen de vrijheid van de burgers en de feodaliteit van het land. In zo'n perspectief is het wellicht niet zo mooi dat opstandige burgers een eeuw eerder al een stadsmuur hadden. Wordt die bestaande wal gewoon weggelaten in het verhaal omdat dat beter in het plaatje past?
Er wordt verder niets vermeld over de pasbenoemde broer-prefect tijdens die opstand. In Groningen zelf was die opstand nog wel een dingetje een kleine eeuw na dato, want vreemdelingen werd nog steeds aangewezen waar die kogels door de kerk gegaan zijn.
Overigens had ik voordat ik dit opschreef niet beseft dat die opstand, in de tijdlijn, een reactie was op het benoemen van de prefect. En dat de bisschop [i]de burgers[/i] laat beloven hem trouw te zijn. Dit was geen strijd tegen een ontrouwe vazal, maar tegen een gemeenschap van burgers. Ergens kun je dit wel als een erkenning van een soort rechtspersoon beschouwen, zij het dat die rechtspersoon wordt onderworpen.
Originele bericht
Auteur: Erik SpringelkampDatum: 12 januari 2024 20:42
Re: Oudste omwalling Groningen
Het artikel van Jan van den Broek verwijst naar een aantal passages uit de [url=https://www.dorpshistorie.nl/Quedamnarracio.pdf]Quedam Narracio[/url], waarvan tegenwoordig gelukkig een vertaling online staat. (bevat foutjes, zoals Wierum ipv Bierum)
Eén cruciale passage betreft bisschop Hartbert, 1139-1150, de Fries uit Bierum die zijn broers aanstelt als Prefect van Groningen en Kastelein van Coevorden benevens Schout van Drenthe, waarmee hij drie nieuwe feodale posities creëert.
[quote="caput 3"]
Omstandigheden noodzaakten bisschop Hartbert eens om naar Rome te vertrekken en toen hij naar een
voorspoedige reis terugkeerde, trof hij Groningen door toedoen van een aantal oproerlingen in wanorde aan. Om
hen te bestraffen trok hij krachtdadig de stad binnen en viel degenen die zich gewapenderhand vanuit de Sint
Walburgskerk verdedigeden met belegeringswerktuigen aan, zoals nu nog aan de muren te zien is. Zij die van de kerk
een huis van strijd hadden gemaakt werden gevangen genomen en hij dwong alle burgers te zweren dat ze zoiets
nooit meer tegen de bisschoppen zouden ondernemen en die stad ook niet zouden ommuren. In de loop der tijd
hebben zij zich daaraan echter allerminst gehouden.
[/quote]
Hier staat in de vertaling dat de bisschop [i]de stad[/i] binnenviel, in de Latijnse brontekst staat [i]oppidum[/i].
Als ik mijn klassiek Latijn mag geloven, dan was een [i]oppidum[/i] bij de Romeinen een versterkte grote nederzetting (op een hoogte), vooral bij andere volken. Wordt gewoonlijk met [i]stad[/i] vertaald. Op een andere plek (c 6) wordt Groningen door dezelfde schrijver een [i]portus[/i] genoemd, maar in die passage gaat het vooral over de hoge inkomsten die de bisschop daar komt innen :-). Overigens noemt Emo van Wittewierum Groningen een villa. (en Frans [i]ville[/i] wordt door Google naar Latijns [i]urbs[/i] vertaald, maar Latijns [i]villa[/i] naar Frans [i]village[/i]).
[i]Portus[/i] is een handelsstad, [i]oppidum[/i] een vestingstad - en een beschaafde Romeinse stad was een [i]urbs[/i].
Enfin, die Groningers mogen geen muur ([i]murus[/i]) om hun stad ([i]oppidum[/i]) aanleggen, maar, in 1232 wanneer het verhaal geschreven wordt, is duidelijk dat ze zich daar niet aan gehouden hebben.
Nu heeft Groningen in 1232 nog geen stenen muur op de wal, dus die aarden wal wordt door de schrijver wel als [i]murus[/i] beschouwd. Stadswallen, stadsmuren, daar maakt niet iedereen altijd onderscheid tussen.
Het verhaal wordt opgeschreven naar aanleiding van de campagne van de bisschop die Zwolle net 2 jaar eerder officiële stadsrechten heeft opgeleverd. In de praktijk hield dat in dat Zwolle een muur mocht aanleggen, en dat ze de rest maar moesten regelen zoals dat in Deventer wet was geworden. Oh ja, maar dan alleen binnen de muur.
Het lijkt er op dat de [i]stadsrechten[/i] in Deventer in 1230 al zo'n ingewikkeld stelsel van regelingen was dat de bisschop geen puf had om dat allemaal in één oorkonde bijeen te zoeken, maar dat het in de praktijk op de één of andere manier toch wel naar genoegen van alle partijen werkte, zodat juristen dat wel van geval tot geval konden beredeneren. Zou het een jurist geweest zijn die de oorkonde heeft opgesteld :-)
Kennelijk is in 1230 wel zo langzamerhand de notie ontstaan dat een stad en een stadsmuur bij elkaar horen, een scheiding tussen de vrijheid van de burgers en de feodaliteit van het land. In zo'n perspectief is het wellicht niet zo mooi dat opstandige burgers een eeuw eerder al een stadsmuur hadden. Wordt die bestaande wal gewoon weggelaten in het verhaal omdat dat beter in het plaatje past?
Er wordt verder niets vermeld over de pasbenoemde broer-prefect tijdens die opstand. In Groningen zelf was die opstand nog wel een dingetje een kleine eeuw na dato, want vreemdelingen werd nog steeds aangewezen waar die kogels door de kerk gegaan zijn.
Eén cruciale passage betreft bisschop Hartbert, 1139-1150, de Fries uit Bierum die zijn broers aanstelt als Prefect van Groningen en Kastelein van Coevorden benevens Schout van Drenthe, waarmee hij drie nieuwe feodale posities creëert.
[quote="caput 3"]
Omstandigheden noodzaakten bisschop Hartbert eens om naar Rome te vertrekken en toen hij naar een
voorspoedige reis terugkeerde, trof hij Groningen door toedoen van een aantal oproerlingen in wanorde aan. Om
hen te bestraffen trok hij krachtdadig de stad binnen en viel degenen die zich gewapenderhand vanuit de Sint
Walburgskerk verdedigeden met belegeringswerktuigen aan, zoals nu nog aan de muren te zien is. Zij die van de kerk
een huis van strijd hadden gemaakt werden gevangen genomen en hij dwong alle burgers te zweren dat ze zoiets
nooit meer tegen de bisschoppen zouden ondernemen en die stad ook niet zouden ommuren. In de loop der tijd
hebben zij zich daaraan echter allerminst gehouden.
[/quote]
Hier staat in de vertaling dat de bisschop [i]de stad[/i] binnenviel, in de Latijnse brontekst staat [i]oppidum[/i].
Als ik mijn klassiek Latijn mag geloven, dan was een [i]oppidum[/i] bij de Romeinen een versterkte grote nederzetting (op een hoogte), vooral bij andere volken. Wordt gewoonlijk met [i]stad[/i] vertaald. Op een andere plek (c 6) wordt Groningen door dezelfde schrijver een [i]portus[/i] genoemd, maar in die passage gaat het vooral over de hoge inkomsten die de bisschop daar komt innen :-). Overigens noemt Emo van Wittewierum Groningen een villa. (en Frans [i]ville[/i] wordt door Google naar Latijns [i]urbs[/i] vertaald, maar Latijns [i]villa[/i] naar Frans [i]village[/i]).
[i]Portus[/i] is een handelsstad, [i]oppidum[/i] een vestingstad - en een beschaafde Romeinse stad was een [i]urbs[/i].
Enfin, die Groningers mogen geen muur ([i]murus[/i]) om hun stad ([i]oppidum[/i]) aanleggen, maar, in 1232 wanneer het verhaal geschreven wordt, is duidelijk dat ze zich daar niet aan gehouden hebben.
Nu heeft Groningen in 1232 nog geen stenen muur op de wal, dus die aarden wal wordt door de schrijver wel als [i]murus[/i] beschouwd. Stadswallen, stadsmuren, daar maakt niet iedereen altijd onderscheid tussen.
Het verhaal wordt opgeschreven naar aanleiding van de campagne van de bisschop die Zwolle net 2 jaar eerder officiële stadsrechten heeft opgeleverd. In de praktijk hield dat in dat Zwolle een muur mocht aanleggen, en dat ze de rest maar moesten regelen zoals dat in Deventer wet was geworden. Oh ja, maar dan alleen binnen de muur.
Het lijkt er op dat de [i]stadsrechten[/i] in Deventer in 1230 al zo'n ingewikkeld stelsel van regelingen was dat de bisschop geen puf had om dat allemaal in één oorkonde bijeen te zoeken, maar dat het in de praktijk op de één of andere manier toch wel naar genoegen van alle partijen werkte, zodat juristen dat wel van geval tot geval konden beredeneren. Zou het een jurist geweest zijn die de oorkonde heeft opgesteld :-)
Kennelijk is in 1230 wel zo langzamerhand de notie ontstaan dat een stad en een stadsmuur bij elkaar horen, een scheiding tussen de vrijheid van de burgers en de feodaliteit van het land. In zo'n perspectief is het wellicht niet zo mooi dat opstandige burgers een eeuw eerder al een stadsmuur hadden. Wordt die bestaande wal gewoon weggelaten in het verhaal omdat dat beter in het plaatje past?
Er wordt verder niets vermeld over de pasbenoemde broer-prefect tijdens die opstand. In Groningen zelf was die opstand nog wel een dingetje een kleine eeuw na dato, want vreemdelingen werd nog steeds aangewezen waar die kogels door de kerk gegaan zijn.