RV Burger Schreef:
-------------------------------------------------------
> >
> Aan het eind van de dertiende eeuw doken ze opeens
> op: heel nauwkeurige kaarten van de Middellandse
> en Zwarte Zee. Lang gingen onderzoekers ervan uit
> dat middeleeuwse Europese cartografen de kaarten
> maakten. Maar nieuw onderzoek van de universiteit
> Utrecht weerlegt dat nu: de kaarten kunnen niet in
> het middeleeuwse Europa zijn gemaakt.
>
> Portolaankaarten worden ze genoemd: heel
> realistische zeekaarten. Het oudste exemplaar
> stamt uit de dertiende eeuw. En die kaart lijkt
> wel uit het niets te verschijnen. Eenvoudige
> voorlopers ontbreken namelijk.
De revolutie van 'cartoon-achtige' Middeleeuwse kaarten naar nauwkeurige kaarten op basis van landmeting, en de wereldkaart in Mercatorprojectie is door drie personen van eenvoudige komaf uit de Lage Landen binnen tien jaar, rond 1530, in samenwerking aan de Universiteit van Leuven bewerkstelligd.
Frisius uit Dokkum, Van Deventer uit Kampen, en Mercator uit Rupelmonde.
Het was een relatief eenvoudige maar zeer praktische toepassing van in principe al lang bekende meetkunde.
Zij openbaarden hun nieuwe kennis als open wetenschap, en pasten hem ook meteen in de praktijk toe met zeer nauwkeurig resultaat: voor hen was er niets dat maar in de buurt kwam (behalve die Portolanen), na hun voorbeeld werden overal goede kaarten gemaakt.
Waarom zouden niet enkele zeelieden deze zelfde ingeving gehad kunnen hebben? Op zich was de dertiende eeuw ook een periode van ongekende technologische vooruitgang. Zo ontwikkelden de Friezen zich in die eeuw binnen één generatie van analfabeten tot een volk waar de meeste voorname lieden leerden lezen en schrijven. Deze vroege renaissance werd uiteindelijk de nek omgedraaid door de Pest en bijkomende ellende.
Die dertiende eeuwse zeelieden zullen echter hun nieuwe kennis niet aan de grote klok hebben gehangen, maar hem als belangrijke strategische technologie geheim hebben gehouden. Maar als je de truc kent, dan is het relatief rechttoe rechtaan nauwkeurig doorwerken om zulke kaarten te maken.
Ik denk dat we nog altijd lijden aan een syndroom van de verloren beschaving, waarbij de Middeleeuwers niet in staat worden geacht om iets te presteren zonder klassiek voorbeeld.
Toch voeren de Friezen tijdens de vierde en latere kruistochten moeiteloos met hun eigen koggetjes naar Noord Afrika en de Levant, vaak met grote stukken zonder kust in zicht, en in de kroniek van Wittewierum wordt terloops een zeer precieze geografische kennis van het Middellandse Zee gebied getoond.
In mijn optiek is de eenvoudigste verklaring voor het bestaan van deze kaarten in de dertiende eeuw dat ze gewoon toen gemaakt zijn. Veel simpeler dan hypotheses over het terugvinden van eeuwenoude kennis.