Re: Theorie en praktijk
| 08 juli 2016 17:56 |
Erik Springelkamp Schreef:
-------------------------------------------------------
>
> Eerst over de hoeken: je ziet de maan en de zon
> onder een hoek van een halve graad. Toch zijn dat
> nog bepaald geen 'punten' maar forse schijven voor
> ons waarnemingsvermogen.
> Ik denk dat de nauwkeurigheid van een jacobsstaf
> niet slechter dan een halve graad is geweest.
Een halve graad nauwkeurigheid lijkt mij zo ongeveer maximaal haalbaar.
Er is op internet veel over de jacobsstaf te vinden. Ook leuke projecten van middelbare scholieren. Maar tot nog toe heb ik nergens gegevens gevonden over de nauwkeurigheid die er mee te bereiken valt. Bij een webshop vond ik een (educatieve) bouwplaat van een jacobsstaf die een schaalverdeling heeft tot op de minuut nauwkeurig, zie hier.
Maar dat is natuurlijk kul.
De schaalverdeling kun je net zo nauwkeurig indelen dat de streepjes nog van elkaar te onderscheiden zijn. Maar er zijn grote beperkende factoren bij het gebruik, die hier al vaker genoemd zijn. De positie van het oog en de stabiliteit van waarnemer en instrument.
Bij een simpel experiment met een paar latten, uit de vrije hand in de buitenlucht kwam ik tot een ‘resolutie’ van ongeveer 0,8 graden. Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat het vasthouden en richten niet eens tegenviel. Dat ging best aardig.
Met een goed geconstrueerd instrument in de handen van een geoefend gebruiker schat ik derhalve in dat 0,5 graden nauwkeurigheid wel zo ongeveer het maximaal haalbare is.
>
> Wanneer je je bewust bent van die onnauwkeurige
> posities, dan zal je je metingen uitvoeren op
> posities waar de nauwkeurigheid optimaal is. Met
> een schip kun je je positie ten slotte vrij
> kiezen.
Dat kan zeker helpen.
> En niets verhindert je om dezelfde groepen
> van bakens vanuit meerdere posities waar te nemen,
> en dan de verzameling van resultaten te gebruiken
> om de beste benadering te vinden.
En dan komen we op het punt van (in de bewoordingen van Nicolai, zie het filmpje dat door Kenau is ingebracht - dank je wel Kenau!):
- het centraal verzamelen van navigatiegegevens
- precisieverbetering door rekenkundig gemiddelde
Beide worden door Nicolai voor zeer onwaarschijnlijk gehouden in de tijd van de portolanen.
Ik weet nog niet hoe valide dat argument is. Als ik hem zo aanhoor, krijg ik de indruk dat hij de middeleeuwer uit die tijd een beetje onderschat. Natuurlijk zal het wel zo zijn dat er in de overgeleverde schriftelijke bronnen niets over te vinden is, maar dat zegt niet alles.
Hetzelfde geldt voor dat Mechanisme van Antikythera waar hij in het filmpje mee afsloot. Daar hebben de Grieken ook niks over opgeschreven, maar ze konden zoiets wél maken. Hetzelfde kan opgaan voor de 12e/13e eeuwse cartograaf, die iets wel kon maken maar er niets over opschreef.
Groet,
Dagobert
Science: An orderly arrangement of what at the moment seem to be facts.
-------------------------------------------------------
>
> Eerst over de hoeken: je ziet de maan en de zon
> onder een hoek van een halve graad. Toch zijn dat
> nog bepaald geen 'punten' maar forse schijven voor
> ons waarnemingsvermogen.
> Ik denk dat de nauwkeurigheid van een jacobsstaf
> niet slechter dan een halve graad is geweest.
Een halve graad nauwkeurigheid lijkt mij zo ongeveer maximaal haalbaar.
Er is op internet veel over de jacobsstaf te vinden. Ook leuke projecten van middelbare scholieren. Maar tot nog toe heb ik nergens gegevens gevonden over de nauwkeurigheid die er mee te bereiken valt. Bij een webshop vond ik een (educatieve) bouwplaat van een jacobsstaf die een schaalverdeling heeft tot op de minuut nauwkeurig, zie hier.
Maar dat is natuurlijk kul.
De schaalverdeling kun je net zo nauwkeurig indelen dat de streepjes nog van elkaar te onderscheiden zijn. Maar er zijn grote beperkende factoren bij het gebruik, die hier al vaker genoemd zijn. De positie van het oog en de stabiliteit van waarnemer en instrument.
Bij een simpel experiment met een paar latten, uit de vrije hand in de buitenlucht kwam ik tot een ‘resolutie’ van ongeveer 0,8 graden. Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat het vasthouden en richten niet eens tegenviel. Dat ging best aardig.
Met een goed geconstrueerd instrument in de handen van een geoefend gebruiker schat ik derhalve in dat 0,5 graden nauwkeurigheid wel zo ongeveer het maximaal haalbare is.
>
> Wanneer je je bewust bent van die onnauwkeurige
> posities, dan zal je je metingen uitvoeren op
> posities waar de nauwkeurigheid optimaal is. Met
> een schip kun je je positie ten slotte vrij
> kiezen.
Dat kan zeker helpen.
> En niets verhindert je om dezelfde groepen
> van bakens vanuit meerdere posities waar te nemen,
> en dan de verzameling van resultaten te gebruiken
> om de beste benadering te vinden.
En dan komen we op het punt van (in de bewoordingen van Nicolai, zie het filmpje dat door Kenau is ingebracht - dank je wel Kenau!):
- het centraal verzamelen van navigatiegegevens
- precisieverbetering door rekenkundig gemiddelde
Beide worden door Nicolai voor zeer onwaarschijnlijk gehouden in de tijd van de portolanen.
Ik weet nog niet hoe valide dat argument is. Als ik hem zo aanhoor, krijg ik de indruk dat hij de middeleeuwer uit die tijd een beetje onderschat. Natuurlijk zal het wel zo zijn dat er in de overgeleverde schriftelijke bronnen niets over te vinden is, maar dat zegt niet alles.
Hetzelfde geldt voor dat Mechanisme van Antikythera waar hij in het filmpje mee afsloot. Daar hebben de Grieken ook niks over opgeschreven, maar ze konden zoiets wél maken. Hetzelfde kan opgaan voor de 12e/13e eeuwse cartograaf, die iets wel kon maken maar er niets over opschreef.
Groet,
Dagobert
Sorry, alleen geregistreerde gebruikers mogen berichten plaatsen in dit forum.