Weten we het werkelijk nog niet?
Het is toch duidelijk dat ook hier Albert Delahaye weer gelijk krijgt.
De Gelderse IJssel is niet gelijk te stellen met de Drususgracht. Nog voordat er één Romein in Nederland geweest zou zijn, zou Drusus al omvangrijke waterwerken hebben aangelegd? Waar haalde hij de werklui vandaan? In een toendertijd vrijwel onbewoond en moerassig Nederland? De streek waar nu de IJssel stroomt was zelfs tot de 10e eeuw nog één groot moerasgebied (zie W.A. van Es, Overijssel in Roman en Early Medieval Times, in ROB.berichten 1977). Daar bleven de Romeinen, die graag van droge voeten hielden, verre van. En welk nut zouden die werken daar gehad hebben als er al een verbinding met het noorden zou hebben bestaan via de Utrechtse Vecht (volgens de traditie) of via de Noordzee. Als de Romeinen er al gegraven zouden hebben, zouden er ook diverse Romeinse nederzettingen gevonden moeten zijn. De Romeinen gingen niet op veldtocht zonder elke dag een beveiligd kamp te bouwen. Er is er in Overijssel geen enkele gevonden. Of zijn die ook weer weggespoeld, zoals met meer onvindbare zaken steevast gebeurd is?
De Drussusgracht en in het vervolg daarvan de gracht van Corbulo dienden voor een kortere vaarroute vanuit Engeland naar Marseille. Die vaarroute dwars door Frankrijk is nog steeds mogelijk. Vraag er elke willekeurige watersporter of binnenschipper maar eens naar. De grachten van Drusus en Corbulo maakten daar onderdeel van uit en lagen beslist niet in midden-Nederland waar nog geen Romein geweest was.
Het is hetzelfde verhaal als met de veldtochten van Drusus. Die vonden ook niet plaats in het noorden van Nederland en Duitsland, maar in Frans-Vlaanderen, aan de kust van het Kanaal. En precies daar in Noord-Frankrijk moet je ook de grachten van Drusus en Corbulo zoeken.
