Dag een ieder, ik had helaas beloofd niet meer op dit onderwerp terug te komen, maar zoals altijd vind je wel weer iets wat je nog graag even zou willen vermelden. Veel oude Noord Nederlandse plaatsen en namen (Germaans, nauwelijks beïnvloed door Gallische/Latijnse invloeden) kennen best wel veel gelijkenissen als je de dorpsindeling bekijkt;
Ik had al de
Tij/Thij/Tie/Tiethof besproken waar nieuws (tijding) en gerecht (dingspraak) werd gehouden. Deze Tij zou gelinkt kunnen worden aan de Germaanse god Ding. Ik was erg blij dat Erik Springelkamp me wist te melden dat Groningen dus ook een Tie had.
Ik kwam uit bij
Horsten welke veelal op begraafplaatsen lijken (voor Christelijk dus), getuige ook namen als Rouwhorst/Grafhorst/Hemmelhorst. Buckhorst (van Beukhorst in de buurt van Zwolle) is ook zo’n verwijzing, vroeger had men de zogenaamde “Treurbeuk,” een beuk dus waarbij een graf lag (De beuk is – naast de taxus (eigenlijk een struik) - misschien wel de meest voorkomende boom op onze begraafplaatsen.) Overigens is hier ook een oud grafveld gevonden.
Het zou namelijk best kunnen dat ook horsten van functie veranderden na de Christianisering rond 800. Immers, begraafplaatsen dienden bij de kerk te zijn, niet op één of andere heuvel. Ik vermoed dat deze oude Germaanse begraafplaatsen daarna veelal dienst deden als ophangplaatsen (zoals bij de Zandhorst in Oldenzaal waar in latere tijden de galg stond). Ook de link met de gevonden Bataafse votiefsteen van Hurstrga zou hier mee te maken kunnen hebben als Germaanse godin van de onderwereld of iets.
Vervolgens kwam ik bij de
bergen/borgen/burchten terecht, waarbij ik het frappant vond dat veel vrouwelijke persoonsnamen (toevalligerwijs veelal vrouwen van leiders zoals Pepijn I, Pepijn III etc.) ook zo’n suffix kregen en we veel –berg plaatsnamen maar moeilijk met spitse bergtoppen kunnen linken maar eerder met verdedigingswerken.
Even verder zoekende bij die berg namen, kwam ik een fenomeen tegen wat mijn vermoeden stuwde (dat berg namen origineel niets met bergtoppen te maken hebben), daar veel borgen/bergen op een zogenaamd “
Schild” zijn gebouwd. Zo’n berg is dan dus letterlijk op het schild gehesen. Voorbeelden van Schilden (overigens haal ik veelal Twentse namen aan daar ik er erg bekend mee ben, waarmee ik absoluut niet wil aangeven dat dezen alleen hier voorkomen);
Het Schild – Goor; Dit was waarschijnlijk de oudste grafelijke residentie van pagus Twente;
Quote
De oude borg is gelegen op het Schild en is ontstaan op grond van de Hof Goor.
Bergschild – Deventer (is inmiddels een straatnaam geworden, Deventer had een walburg)
Het Schild – Rijssen; er is daar ook een schildkerk (wat te denken geeft natuurlijk) maar ook een Borghuis
Schildkamp – Glanerbrug; waarschijnlijk verdwenen borg
Welbergweg (Walburg?) – Hengelo; gebouw Het Schild – ook wel Veldkamp/Schilder es
Het Schild – Wolfheze met Burchtlaan
Schiltstraat – Ootmarsum; vesting Bergvrede, voorheen Wehrhof (afweerhof?)
Nou ja, het idee is wel duidelijk geloof ik, als ik verder zou zoeken vind ik wel meer (waarbij ik me nu door eigen bekendheid geconcentreerd heb op Oostelijk Nederland). Een ander voorbeeldje is het Groningse Schildwolde waarbij het Bergpad (aansluitend op de Borggracht) op maar liefst -3 meter N.A.P. ligt.
Een borg op een schild dus waarbij ik echt vermoed dat er veel meer zijn geweest dan we nu denken, het landschap ligt er namelijk mee bezaaid.
Mijns inziens heeft een schild een oudere betekenis dan het houten schildje welke Germanen gebruikten en betreft het eerder een verhoogde locatie (schild) met een berging (burcht). Het leuke vind ik dat het woord schild uiteindelijk via schilder ook tot het woord schilderij is geëvolueerd. Schilders beschilderden immers de schilden in latere tijden
Het Schild dus, naast de Tij (gerecht), de Horst (de doden, later galg) en de Burg (bescherming in de burg voor burgers) aanwezig bij de Germaanse dorpsindeling (alles subjectief, ik had ook nog de brink kunnen noemen trouwens, gemeenschappelijk weidegronden). Waarschijnlijk dat mijn fantasie weer op hol slaat, maar termen als "schildboom" doen vermoeden dat het een boom op het schild betreft, alhoewel de eerlijkheid mij gebied te vermelden dat een oude verklaring van schildboom ook “krijger” is. Ik zou ook niet uitsluiten dat dit een heilige boom was die beschermd werd op de berg/burg/borg en er van deze boom ook schilden (voor de krijgers) van werden gemaakt. Als deze boom heilig was, en je er ook de wapens van maakte, waren je wapens dus ook eigenlijk heilig, ik zie de logica wel. Maar of dat terecht is?
Nou ja, als je het niks vind gewoon even doorscrollen, het moest er even uit, vriendelijke groet,
p.s. ook het woord boom heeft een rare betekenisverandering ondergaan. Kennelijk was ook hier het gebruik van het woord “trie” gangbaar (in het Engels nog steeds tree dus) voor boom, men vermoed dat Deventer ook van een boom is afgeleid (of anders het eerder beschreven Elfterheurne, elvenboom dus). Het Engelse woord voor boom is weer beam (wat weer balk betekend).
3 keer gewijzigd. Laatste wijziging: 06/09/2017 15:20 door Johannes. (
bekijk wijzigingen)