Ik had nog niet direct op deze bijdrage gereageerd, maar wil dat nog wel graag doen. Om te beginnen met te zeggen dat ik me aansluit bij Johannes door te zeggen en te vinden dat Vorenus bijdragen inderdaad altijd vol met interessante gegevens staan.
Uiteraard zit ik ook met het probleem dat de IJssel pas tussen 600-900 zou zijn ontstaan. Maar misschien moet dat wat genuanceerd worden.
Quote
Hoe oud is het IJsseldal en wat is de relatie met de Rijn?
Het IJsseldal in de huidige vorm, dat wil zeggen een corridor tussen de Veluwse en de
Sallandse stuwwallen, bestaat sinds het afsmelten van het landijs aan het einde van de
voorlaatste ijstijd (150.000 à 140.000 jaar geleden, einde Saalien).
Bron:
Zand in banen 3de druk
Dus ook al zou de IJssel jong zijn, het dal is al heel, heel oud.
Sterker nog, in het voorlaatste inter-glaciaal lag de Rijn-delta in het IJsseldal.
Ik haal maar even verder aan wat "Zand in banen" verteld over het IJsseldal.
Quote
Het huidige dal van de Rijn door de Gelderse Poort is het jongste dal van de Rijn. Het is in de
tweede helft van de laatste ijstijd ontstaan, vermoedelijk tussen 40.000 en 30.000 jaar
geleden.
Wat was de afwatering van het gebied na het verlaten door de Rijn?
Na het ontstaan van de Rond-Montferland Rijn halverwege de laatste ijstijd, bleven in het
verlaten IJsseldal in een tamelijk breed en vlak gebied slechts kleinere
sneeuwsmeltwaterrivieren (grote beken) over die de afwatering verzorgden.
......
Langs de voet van de stuwwallen hadden zich al langer waaiers van afgespoeld materiaal
opgebouwd, in de eerdere delen van de laatste ijstijd. Met het wegvallen van een grote rivier
om dit materiaal door het relatief vlakke dal af te voeren, breidden deze zich in het tweede
deel van de IJstijd sterk uit en dit zorgde voor ophoging van het maaiveld in het IJsseldal.
......
Hierdoor ontstond ter hoogte van Zutphen een
waterscheiding (topografisch zadel)
......
De resultaten van de zanddieptekartering sluiten uit dat de rivier
de Oude IJssel gedurende enig tijdstip na het verlaten raken van de IJsseldal-Rijn een naar het
noorden verlengde loop had, niet tijdens het functioneren van de ‘Rond-Montferland’
Rijnloop in het Pleniglaciaal, en ook niet nadat de ‘Rond-Montferland’ Rijn op zijn beurt
verlaten was in het Laat-Glaciaal en Vroeg Holoceen. Afwatering door het Oude IJssel
vervolgde zich vanaf Doesburg steeds richting Arnhem (Hs 8, Fig. 27, 31), en dit bleef zo tot
het ontstaan van de Gelderse IJssel laat in het Holoceen.
.......
Is er een relatie met de Drususgracht?
Het in de 17e eeuw door historici geadopteerde idee dat de Gelderse IJssel als een door de
Romeinse veldheer Drusus voor zijn troepen gegraven kanaal, rond het begin van de
jaartelling zou zijn aangelegd, strookt niet met de geologisch gekarteerde afzettingen
(breeduitwaaierende doorbraakcomplexen) en de dateringen van begin van kleisedimentatie
ten noorden van Deventer. Er is dus geen directe relatie (zie ook Makaske e.a., 2008). De
Gelderse IJssel moet als een op natuurlijke wijze ontstaan fenomeen worden beschouwd.
Een indirecte relatie tussen de werken van Drusus en de Gelderse IJssel is overigens wel
denkbaar (contra Makaske e.a., 2008). Het is best mogelijk dat Drusus zijn ‘fosse’ (gracht,
kanaal) langs een tracé in het IJsseldal groef, bijvoorbeeld door het waterscheidinggebied bij
Zutphen, als dwarsverbinding tussen noordwaarts en Rijnwaarts afwaterende beken. Maar
getraceerd is zo’n verbinding tot nog toe niet. Als de Drususgracht al in het IJsseldal lag, dan
bleef de traverse over de waterscheiding zonder onderhoud niet langdurig een brede open
verbinding (als de gracht ter plaatse van de waterscheiding bij aanleg al breed zou zijn). Als
de gracht er in verwaarloosde toestand in de Vroege Middeleeuwen nog lag, dan is de
verwachting dat sporen daarvan bij het voltrekken van de waterscheidingsdoorbraak op
natuurlijke wijze voor het overgrote deel zijn opgeruimd (Fig. 31).
Heb het laatste stuk even vet en rood gemaakt
Het lijkt me duidelijk dat een route via het IJsseldal de reis naar het waddengebied zou bekorten met een aantal dagen als je het vergelijkt met een route door de Utrechtse Vecht.
En kijk ook eens hoe dicht de Lange Renne ligt bij het door Drusus gemaakte fort Vetera:
Bron Clades Variana (Albert Boemer)
En de plotselinge afwijking naar rechts in de richting van de Oude IJssel van de Bienener Altrhein schreeuwt ook nog om een verklaring. Dit wijkt nmm volledig af van de curve van de voormalige rijn-arm. En lijkt derhalve ook door mensenhanden te zijn gemaakt.
Albert Boemer ziet het ongeveer zo een kaartje van hem. Maar hoewel we het beide eens zijn over het vermoeden dat de Lange Renne 1 van Drusus' fossas is, ziet hij vanaf Doetinchem een kanaal naar de Rijn. En dat zou mi het kanaal van de Lange Renne nutteloos maken. Dan kan je beter gewoon de Rijn blijven afzakken en heb je geen dagen tijdwinst die je via het IJsseldal wel zou hebben....
Blijft voor mij over dat ik niet overtuigd ben van de onmogelijkheid dat het eerste kanaal van Drusus in Duitsland lag, vlak bij Vetera. En als zelfs Kim Cohen en zijn co-schrijvers van "Zand in banen" een route door het IJsseldal niet kunnen uitsluiten, wie ben ik dan om dat te doen.