Aslao, Hasloa, Aschlo, Ascloha, Assclon, Haslo in de bronnen
Gysseling associeert al deze toponiemen met Asselt bij Swalmen/Roermond.
Ach ja, die toponymie …
Ik vraag me wel eens af, ook hier, of de ontwikkeling van deze toponiemen naar de naam Asselt naamkundig onomstotelijk is aangetoond. Of is hier ook sprake van (wederzijdse) beïnvloeding van naamkundigen en historici? Met andere woorden: is hier mogelijk naar Asselt toe geredeneerd omdat historici al lang geleden bedacht hebben dat Asselt wel aardig zou kunnen passen in de verhalen die de bronnen vertellen?
Ik loop de vermeldingen bij Gysseling een voor een na:
1. Aslao • 860 kop. ± 1170 • Lorsch, ed. Glöckner n° 24
Dit betreft een schenkingsoorkonde uit 860 van koning Lotharius II aan het klooster Lorsch (Lorscher codex, Codex Laureshamensis)
Lotharius II, koning van Lotharingen, geeft, op verzoek van graaf Adalard en zijn vasal Tieto, goederen uit het beneficium van Hrorik te Gannita, aan het klooster van Lauresham.
De akte is opgemaakt in Aslao: ‘Actum Aslao palatio regio, …’
2. Haslao • 881 kopie 11e • Ann. Vedastini, Do 795, 125 r°
Haslao • 881 kopie 11e • Ann. Vedastini, Xr 6439-51, 120 r°
Haslao • 881 andere kopie 11e • Ann. Vedastini, ed. de Simson, p. 51
Vermelding in de Annales Vedastini (Annalen van St.Vaast), verschillende handschriften, onder jaartal 881. Te lezen op
Gjallar (Luit van der Tuuk).
3. Haslao • 882 kop. 11e • Ann. Vedastini, Do 795, 125 r°
Haslao • 882 andere kop. 11e • Ann. Vedastini, ed. de Simson, p. 51
Haslac • 882, 2 kop. 11e • Ann. Vedastini, Xr 6439-51, 120 r° en Xr 15835, 17
Eveneens Annales Vedastini, jaartal 882. Ook te lezen op
Gjallar.
4. Aschlo • 888 kop. ± 1191 • Mwb LQ 324, 4 r°
Bevestigingsoorkonde van koning Arnulf.
Arnulf, koning, bevestigt de schenking van de nonae van 43 dorpen (villae) door koning Lotharius aan de kapel van de H.Maagd in de Palts te Aken, waaronder: Linnika, Ninmaga, Aschlo, Spirismonte, Heristallio, Dura, Aschwilra, Flattima, Warachte, …
5. Aschlo • 966 kop. ± 1191 • Mwb LQ 324, 2 r°
Bevestigingsoorkonde van keizer Otto I.
Otto I, keizer, bevestigt op grond van een hem voorgelegde oorkonde van Lotharius II het Mariastift in Aken in het bezit van de nonae van 50 plaatsen, waaronder Vuarachte, Aschlo, Linai, Heldura, …
6. Ascloha • 930 kop. ± 1191 • Mwb LQ 324, 8 v°
Bevestigingsoorkonde van koning Hendrik I.
Koning Hendrik I bevestigt wegens eerder uitgevaardigde oorkonden van Lotharius II, Karel III en Arnulf voor de kanunniken van het Mariastift te Aken de nonae van 47 plaatsen, waaronder Vuarachte en Ascloha.
7. Assclon • 943 kop. 10e kop. eind 11e • ed. DB, p. 332
Schenkingsoorkonde van bisschop Balderik van Utrecht.
Bisschop Balderik geeft aan de dochter van graaf Rainer, weduwe van graaf Nevelung, en haar zonen Balderic (955 bisschop van Luik) en Rodulf tegen betaling van cijns in levenslang gebruik enige goederen van de abdij Heriberc en het St. Pietersklooster te St. Odiliënberg(?), en ontvangt daartegen verschillende goederen voor de St. Maartenskerk in Traiectum ten geschenke.
Genoemd worden: Rura, Liethorp, Linne, Suletheim, Flothorp, Assclon, Malica, Nieol, Curnilo
8. Haslo • 11e kop. ± 1191 • Mwb LQ 324, 72 v°
Van de bron van deze attestatie ben ik niet geheel zeker. Dat komt omdat ik eigenlijk niet goed begrijp wat Gysseling bedoelt met ‘Mwb LQ’. Mwb staat voor ‘Marburg, Westdeutsche Bibliothek’, maar wat is LQ? Ik kan dat bij Gysseling nergens ontdekken.
Mogelijk gaat het hier om een opgave van de inkomsten van de kerk van O.L.Vrouw van Aken uit Linne, Sualmo, Haslo, …
De overige vermeldingen:
Asle • 1202 • D H 6
Assle • 1202 • D H 7
Assle • 1202 • R G
Assel • (1218) • D H 13
Assele • 1225 • D H 27
… laat ik voorlopig voor wat ze zijn. Al wil ik wel vast opmerken dat een 13e eeuws ‘Asle’ door Gysseling ook een keer gezien wordt als attestatie van Over- en Neder- Asselt.
Wat ik mis bij Gysseling zijn de attestaties ‘Haslon iuxta Mosam’ en ‘Haslon’ respectievelijk 881 en 884, uit de kroniek van Regino van Prüm,
Regino Chronicon, Liber de Gestis Regum Francorum. Ook te lezen op
Gjallar.
Heeft Gysseling deze gemist? Of ziet Gysseling deze niet als attestaties van Asselt bij Swalmen? (Ik zie ze nergens als attestatie bij andere plaatsen.)
Of er verder nog bronnen zijn die in de lijst van Gysseling ontbreken is me niet bekend.
Eén van de bronnen, de
Annales Fuldenses (‘Beierse voortzetting’), spreekt in 882 over een afstand van 14 mijl van Ascloha aan de Maas tot aan de Rijn (Hreno).
Deze afstand past helemaal niet bij Asselt/Swalmen, dat minstens 48 km van de Rijn vandaan ligt. (grofweg ca. 32 Romeinse mijlen)
Nu denk ik niet dat we dit als doorslaggevend argument kunnen gebruiken. We weten niet hoe exact de kroniekschrijver van de situatie op de hoogte was en getallen willen bij het kopiëren van handschriften nogal eens verminkt raken. We hebben geen tweede bron die iets over deze afstand zegt. Hoe dan ook, dit is
’n argument tegen Asselt.
Verder zie ik best wel waarom bij een aantal van deze attestaties Asselt bij Swalmen bedoeld kan zijn, maar of het voor allemaal zo is?
Er zijn andere plaatsen die een naam hebben die op Asselt lijkt of op een van de attestaties, maar niet allemaal aan de Maas:
Overasselt, Nederasselt, Aalst (meerdere!), Haslo op de Veluwe, Hasselt (meerdere!), Assel, Assels, Elsloo, …
Groet,
Dagobert
Science: An orderly arrangement of what at the moment seem to be facts.