Almere

Een leuke reis op zoek naar de betekenis van Almere van Ruud van Veen in de Semafoor van Mei 2018. Met daarin heel herkenbare elementen die op dit forum al voorbij kwamen. Alleen een eenduidige conclusie bevat het artikel niet. Tenminste, niet aan het eind waar ik het zou verwachten, maar ergens in het midden waar staat:

Terug naar Almere. Wat de naam 'betekent' weten we niet, we weten alleen dat de eerste lettergreep 'Al' op een heel oud woord voor water slaat en dat 'mere' dus niet het natte deel is.

Dat zijn stevige conclusies die eigenlijk niet goed verklaard worden behalve dan door te verwijzen naar Bas Kloens die zelf verwijst naar de theorie van Blok en Rentenaar. De conclusie is kennelijk dat er in geografische sfeer maar 1 'al'-samenstelling mogelijk is. En dat is die betekenis van water. Ik moet bekennen dat ik die theorie verder niet ken en dat dat heel erg is. Want dan zal ik nooit begrijpen waarom 'al' onmogelijk een zelfde betekenis kan hebben als in 'heelal'. En dat terwijl het zo'n mooie verklaring zou zijn voor Almere.

Heelal betent Heel Het Al. Alles omvattend. Alles wat er is. Vanaf de tijden dat hier meren ontstonden zou dat wel een hele mooie duiding zijn geweest van de bewoners. Alle Meren. Kortweg Almere. Maar helaas kan ik die bewoners van toen niet meer instructies geven om het gebied zo te noemen.

Overigens zagen die bewoners indertijd wel iets heel anders. Namelijk een gigantisch moeras gebied. En hebben ze het wellicht in eerste instantie wel "Alle Moerassen" genoemd. "Moor" of "Moer"... ik zie dat wel verbasteren naar "Meer" zodra er grote stukken veen wegslaan en er daadwerkelijke steeds meer en steeds grotere meren ontstaan.

En was het process van wegslaan van grote stukken veen niet al door die ene Romein beschreven?

"Plinius: “De diepste wouden bevinden zich in de omgeving van twee meren waarvan de oevers bedekt worden door eiken met geweldige groeikracht. Als de eiken door golven of wind worden losgeslagen voeren ze tussen hun wortels uitgestrekte eilanden met zich mee. Op drift geraakt hebben ze vaak tot alarm geleid bij onze vloten. Als de stroming ze tegen de boeg van de voor anker liggende schepen drijft, dan moet de bemanning een zeeslag met dit bos aangaan!”

Dit wordt aangehaald op de site boomverhalen.nl. Aldaar ook het verhaal van fossiele eiken die in de eerste eeuw opgroeiden en in de tweede eeuw afstierven. Teruggevonden bij de Gooimeerdijk.
"In het Flevomeer (en later ook in het Almere en de Zuiderzee) is een permanent proces van landafslag gaande geweest. Dat in dit gebied grote wouden voorkwamen, weten we uit verschillende bronnen.
Zo zijn er bij opgravingen in het Kotterbos talloze resten aangetroffen van een door water en golven uiteengeslagen woud dat deels dateert uit de tijd van Plinius.
Plinius laat ons ook nog weten wat de Romeinen van al die bomen vonden: “De wouden bedekken de rest van het land en ze voegen aan de kou nog schaduw toe.”

In dit kader is het ook interessant om te kijken naar wetenschappelijke publicaties over het ontstaan van het bekken waarvan ik eigenlijk geen enkele twijfel heb dat Flevo-Almere-Zuiderzee-IJsselmeer betrekking heeft op het zelfde gebied.
Gelukkig is er een wetenschappelijke publicatie die daar over gaat. En wel de publicatie van Makaske et.al. "Relative water-level rise in the Flevo lagoon (The Netherlands), 5300-2000 cal. yr BC: an evaluation of new and existing basal peat time-depth data"
In de publicatie het verhaal over 2 setjes van gegevens. 1 uit het zuidelijke deel van het Flevo-basin, omvattende 41 C¹⁴ dateringen van veenmonsters met een totale tijdspanne van 5300-2000 v. Chr. en 21 monsters bij Schokland met een tijdspanne van 4200-2000 v. Chr.

Voor het zuidelijke gebied vond men: Comparison with the mean sea-level curve for The Netherlands (Van de Plassch c, 1982) suggests that water-level rise in the Almere area between 5300 and 2000 cal. yr BC corresponded closely to the rise in mean sea Ievel. Dat zelfde geldt voor de periode 5000-4200 voor Schokland. Conclusie, al in die tijd was de invloed van de zee heel duidelijk. Echter, vanaf 4200 tot 2000 vertraagt de stijging van het waterlevel bij Schokland tov het gemiddelde zee nivo. De onderzoekers vinden dat eigenlijk onmogelijk en zoeken de verklaring in fouten en onzekerheden en roepen op tot
nader onderzoek.


Meetwaarden uitgezet als grafiek in de tijd.

Ik denk zelf dat dit basis is voor de hypothese dat er 2 meren ontstonden met elk hun eigen waterhuishouding en dus ook eigen water-nivo. Ik vind het een duidelijke aanwijzing! Wat nog niet hetzelfde is als bewijs uiteraard

Overigens is het feit dat het water-nivo in het Flevo-basin gelijke tred houd met het zee-nivo een aanwijzing dat er een verbinding was met de zee, maar niet dat het noodzakelijkerwijs zo is geweest dat al die tijd het zoute water aanklotste tegen de bossen op de oever van het zuidelijke deel van het Flevo-basin. Als er inderdaad een rivier-achtige verbinding ten noorden van het Flevo-basin was als meest noordelijke monding van de Rijn dan is het logisch dat het waternivo in het meer gelijke tred houd met dat van de zee. Als er een afzonderlijk meer ontstond met een lager zee nivo, dan is dat meer niet gevoed geweest door rivieren in voldoende mate om het water-nivo op peil te houden.

Tja, waren 2 grote meren genoeg om te spreken van "Alle Meren"? Wel als het gebied van oudsher eigenlijk bekend stond als "Alle Moeren". En vandaar zijn het kleine stappen om uiteindelijk te komen tot Almere.

Groeten, Lolke

P.s. We kunnen het ook nog hebben over de mogelijkheid dat Flevo een romeins woord is voor een germaans gebiedsnaam
Misschien had de rivier-achtige verbinding in het noorden wel van oudsher een "Vlie"-achtige naam! En werden alle meren voor die verbinding van oudsher "Alle Meren" genoemd. Je mag het niet uitsluiten. Daar komt nog bij dat er niet zo heel veel verschil zit tussen Latijn en een willekeurige Germaanse taal.... Beide afkomstig zijnde van 1 oer-taal, het Indo-Europees. Zo lijkt het vermeende oudste Nederlandse woord "waden" wel erg op het Latijnse woord voor doorwaadbare plaats "vadum".