Als de situatie in 16e eeuw niet gebruikt kan worden om de situatie in 1040 te beschrijven, dan kunnen we dus beginnen om alle kaarten uit de 16e eeuw uit de discussie te verbannen.
Om dat ik niet
zo star ben, heb ik de omstandigheden rond het vervaardigen die kaarten geschetst, hoe heerschappij en grenzen sinds de Middeleeuwen door grof geweld waren veranderd, hoewel ik vanaf het begin vond dat die kaarten geen enkele waarde hadden voor de situatie voor 1500.
Jacob van Deventer ging helemaal niet
op eigen houtje de grenzen aanpassen: hij gaf natuurlijk zijn politieke realiteit weer. Die waarin Stad en Lande in één verdrag onder gezag van Karel V gekomen waren. Zijn eigen geboortestreek was, tijdens zijn leven, enkele jaren eerder ook bij dat rijk gevoegd. Hij wist er alles van, en zijn leermeester en collega in Leuven, Gemma Frisius was geboren in Dokkum en in Groningen als wees opgevoed door een bakkersgezin.
> Kaarten die Groningen bij Drente rekenen heb ik nog nooit gezien.
De eenvoudige reden daarvoor is dat er geen kaarten van Drenthe bestaan van voor Jacob van Deventer. Er zijn überhaupt geen goede landkaarten, nergens ter wereld, van voor Jacob van Deventer. Enkel een paar karikaturale kaarten, maar geen kaarten met staatsgrenzen. Dat kende men gewoon niet. Men was ongekarteerd.
Terzijde. Ik heb mid jaren 70 een Iraanse student ontmoet, en tijdens een fietstocht kwamen wij er achter, bij het raadplegen van een fietskaart, dat deze academische Iraniër niet bekend was met het begrip landkaart. Hij vond het enorm intrigerend, keek er heel lang naar, en vertelde dat het hem een heel nieuwe kijk op de wereld gaf.
Wel, de Middeleeuwers, en zeker de Vroege, hadden deze nieuwe kijk op de wereld zeker nog niet.
> Ik heb zelf vanuit de stad allerlei Drentse dorpen bezocht, maar nooit ook maar enige overeenkomst kunnen vinden.
Dan heb je met je neus gekeken.
Als ik een fietsommetje naar Zuidlaren maak, dan kom ik bij ieder dorp onderweg in het grondplan naast de Hereweg een Oosterweg tegen, en een kerk op een analoge positie. En als ik sportief genoeg zou zijn dan zou ik dat patroon over de hele Hondsrug tot aan Emmen blijven vinden. Enfin, er is volop literatuur die de plattegrond van Groningen vergelijkt met die van andere Drentse dorpen. Groningen had een Noord- en een Zuid-es, een aantal woerden en zelfs een thye, of tie.
> “Zoo werd derhalve de stad Groningen , die vroeger in de algemeene vergaderingen der Friezen bij den Upstalboom niet eens vertegenwoordigd werd, wat voorheen de Upstalboom geweest was, de vergaderplaats der vrije Friezen.”
Groningen was natuurlijk niet vertegenwoordigd bij de Upstalboom, omdat het niet Fries was. Alle Friese landen ten Oosten van de Lauwers waren vertegenwoordigd bij de Upstalboom. Quod Erat Demonstrandum.
Groningen was zelfs niet vertegenwoordigd bij de Upstalboom toen de vergaderingen binnen haar muren gehouden werden. Net zomin als dat de Stad vertegenwoordigd was in het overleg van de Ommelanden, dat binnen de muren van de Stad gehouden werd.
Die Vrije Friese Redgers van de 14e eeuw hadden geen zin meer om te kamperen tijdens hun diplomatieke onderhandelingen, als ze ook in een comfortabele herberg in een Stad vol vermaak konden verblijven. De Stad was perfect, afgezien van het feit dat er niet veel alternatieven waren in de buurt, omdat het overleg daarmee ook op neutraal terrein plaats vond, en niet onder gezag van één van de deelnemers.
> Ook is me niet duidelijk wat de stadsmuren en de munten met de oorkonde te maken hebben.
Die stadsmuren zijn een zijsprong, maar over die munten moet je toch nog maar even goed nadenken. Ik zal het hier nog niet meteen verklappen.
> Ubbo ziet er ook geen Drents dorp in.
Ubbo was een Protestantse
Ommelander Oost-Fries die geloofde in de nieuwe Provincie als eenheid van Stad en Lande. Zo zijn er nu ook hele intelligente mensen die geloven in de nieuwe Europese Staat. Ubbo was Rector van de nieuwe Universiteit van Groningen. En als trotse Fries - die overigens Nedersaksisch sprak - moest hij zijn nieuwe positie en instituut naar een Friese achtergrond fantaseren. Zo werken die dingen.
> De oorsprong van Groningen moet gezocht worden in haar gunstige ligging op een landbrug (zandrug) tussen twee naar hier omgelegde rivieren (de Hunze en de Aa), op het punt waar zandgronden overgaan in kleigronden.
Deze mededeling is niet erg nauwkeurig. Dat van die gunstige ligging klopt natuurlijk wel, maar die omleggingen van de rivieren vonden pas plaats toen Groningen al groot en machtig was, en zijn dus irrelevant voor haar oorsprong. Zeer slordig denken hier van de auteur.
Ja, Groningen was een stad aan een grens, maar die grens lag in de Middeleeuwen ten Noorden van de Stad.
Voor de 13e eeuw hoef je maar de kroniek van Wittewierum op te slaan, om uit de mond van Friezen te horen dat Groningen beslist niet Fries was. En Gorechters worden Drenten genoemd door de Friezen.
Aan de andere kant zou Groningen niet zijn geworden wat het is zonder de enorme invloed van de Friese buren. Daar hoeft niemand moeilijk over te doen.
7 keer gewijzigd. Laatste wijziging: 31/07/2020 01:50 door Erik Springelkamp. (
bekijk wijzigingen)
