MWB Schreef:
-------------------------------------------------------
> 1) De ommelanden behoren allen tot Münster, met
> uitzondering van Selwerd-Groningen en de
> ontginningen vanuit de Hondsrug de oostelijke
> venen in.
Ik vind je naamgeving Selwerd-Groningen boeiend. Heb je daar nog een oude kerkelijke bron voor?
Naar mijn mening dateert de naam 'Gericht van Selwerd' voor het 'Gorecht', of het 'Go en Wold', of of het 'Gha' (vanuit de Friese Ommelanden) uit de Late Middeleeuwen, toen de Prefecten van het gebied een steenhuis in Selwerd hadden. Maar dit is alleen maar mijn vermoeden, op grond van het feit dat Selwerd zelf vóór de 12e eeuw een erg mager en nat landje was. Het heeft zelfs nooit een eigen kerk gehad.
En het Gorecht was geen Ommeland, die term was gereserveerd voor de Friese landen van het gewest.
> 2) Het aartsdiaconaat Drenthe omvat alles ten
> noorden van de Overijsselse Vecht met uitzondering
> van Friesland. De Reest is de zuidelijke rivier en
> binnen dit gebied liggen Vollenhove, Steenwijk,
> Kuinre en Groningen als Utrechtse versterkingen.
> Geen van deze plaatsen valt binnen het huidige
> Drenthe, maar geografisch zijn ze nauw verbonden.
> Sommige delen zijn Overijssel gebleven, sommige
> overgegaan naar Friesland terwijl ze kerkelijk
> overduidelijk dochters van Steenwijk zijn (langs
> de Linde) en bij de Stellingwerven langs de
> Kuinder (Tjonger) positioneren de bewoners zich
> als Friezen om onder de bisschop uit te komen.
> Oosterwolde komt in de vroege 13e eeuw voor als
> zetel van een Utrechtse ridder, niet van een
> Fries. Al deze gebieden (behalve de Hondsrug)
> wateren af op hetzelfde gebied en behoren dus ook
> niet verbazend tot hetzelfde aartsdekenaat.
> Uitzondering hierop zijn de Friezen aan de
> Tjonger, maar daar zijn de dekenaten buiten
> Westergo en Oostergo inderdaad ook onduidelijk wat
> wijst op samenvoegingen e.d.
Drenthe is bezien vanuit stroomgebieden een merkwaardig gebied. Het is zelf één grote waterscheiding. Ten Noorden van het Fochteloërveen en een lijn over Hooghalen watert het af via diverse beken naar de Hunzemonding, ten Zuiden daarvan in het Westen naar de Kuinder, in het Zuiden naar de Vecht, en een zuidoostrandje ooit zelfs nog naar de Eems. Maar over deze waterscheidingen heen vormen de landschappen wel een sociaal-culturele eenheid. Daarom zal het kerkelijk ook wel als één provincie gezien zijn, ondanks de waterscheidingen.
Achtkarspelen is dan weer een geval waar de kerk het stroomgebied leidend heeft gemaakt, terwijl profaan-politiek er een duidelijke scheiding bij de Lauwers lag. Die grens wordt al in de 8e eeuw genoemd, en in de kroniek van Wittewierum was Achtkarspelen voor de 'Ommelanders' echt buitenland, hoewel het onder hun Bisschop viel. Achtkarspelen lijkt me ook niet vanuit één van de Ommelanden gekoloniseerd te zijn. Humsterland en de Marne liggen te ver Oostelijk, en de zuidkust van de Lauwerszee was een heel smal bewoonbaar randje, waarbij aan de westkant alleen Dorp een beetje naar het Zuiden het veen in had gepionierd. Dan vraag ik mij af vanuit welke basis de Bisschop van Münster de ontginningen van Achtkarspelen heeft geclaimd.
