Dat van die sporen heeft me toch wel getriggerd. Zijn er naast de sporen en ontbrekende sporen op het Valkhof nog iets anders?
Dat de vondsten op het Valkhof minimaal zijn staat buiten kijf. De rigoureuse afbraak in 1795 en de afgraving van de Voerweg in de 14e eeuw hebben heel veel sporen voorgoed verwijderd en de hoge status als archeologisch beschermd gebied maakt onderzoek zo goed als onmogelijk.
We hebben daardoor geen beeld van wat er aan Romeinse en post-Romeinse gebouwen op het Valkhof gestaan hebben. Zelfs over het aanzien van de palts van Frederik Barbarossa zijn we afhankelijk van schilderijen. En met een beetje goede wil kun je het bestaan ervan tot het rijk der fantasie van oude schilders verklaren.
Het oudste gebouw op het Valkhof, de Nicolaaskapel is een stille getuige dat er rond 1000 een bruikbaar complex geweest moet zijn en dat waarschijnlijk rijksgoed was. Parochiekerken in die tijd waren zaalkerkjes. Het enige ander voorbeeld van centraalbouw dat ik ken in deze streken is de kapel van de burcht op de Elterberg.
Het Valkhof was dus waarschijnlijk al als burcht in gebruik en gezien de omvang van de kapel was het groter dan het hof op de Elterberg. Er is niks bekend over een lokale machthebber. Er zijn verhalen en oorkonden uit die tijd bekend van koningen die een plaats Niumaga (o.i.d.) bezochten maar die kunnen we volgens sommigen niet zomaar op Nijmegen plakken, ook al ontstaat er een merkwaardige stilte over een plek die functioneel en aanzienlijk genoeg was om te voorzien van iets wat aldus op een hofkapel lijkt.
Dat Frederik Barbarossa er een koninklijke palts laat bouwen maakt het ook erg waarschijnlijk dat we met rijksgoed te maken hebben. Als het geconfisqueerd goed zou zijn zou er toch een historische gebeurtenis hebben moeten plaatsvinden die naverteld is. Dus sinds wanneer behoorde de Valkhofheuvel tot het rijksgoed?
Doorgaans moeten we voor de oorsprong van rijksgoed ver terug in de vroege middeleeuwen, dus is het waarschijnlijk ten tijde van Karel de Grote ook al rijksgoed geweest.
Het bestaan van Nijmegen (onder welke naam, en in welke staat dan ook) moet daarom wel ten tijde van Karel de Grote bekend geweest zijn.
Dus Nijmegen als rijksgoed is één spoor dat zo goed als zeker ook door de tijd van Karel gelopen is.
Een ander spoor is het Reichswald. En dan gaat het mij niet om het bos als verzameling bomen maar om het instituut. Het gaat om een uitgestrekt bosareaal dat sinds mensenheugenis rijksbezit was. Net als bij een stad of burcht als rijksgoed geldt hier dat de oorsprong in ver voorbije tijden ligt. We moeten dan denken aan de kolonisering van de Franken van deze streken. Sterker nog het zou zelfs terug kunnen gaan op Romeinse organisatiestructuren die bij een machtsovername door Franken in stand gebleven is. Onder ander de aardewerkfabriek op de Holdeurn laat zien dat de Romeinen ‘in control’ waren over (in ieder geval dat stuk van) het Reichswald.
Als we in de Annalen lezen waarom Karel en zijn zoon Lodewijk in Nijmegen waren wordt dat ook in verband gebracht met jacht. Waar koningen jagen hebben ze vaak ook het jachtrecht in handen.
Dus ook de geschiedenis van het Reichswald heeft een spoor dat langs de tijd van Karel de Grote loopt en de verwijzing naar de jacht bij Noviomagus (of varianten) maakt het zelfs mogelijk dat het spoor ook daadwerkelijk door het leven van Karel loopt.
En dat is dan dus ook meteen iets dat Nijmegen heeft waarvan ik niet weet of Speyer dat heeft: een bosareaal met jachtrecht in handen van de vorst?
