Alles in ogenschouw te hebben genomen (ben daar geweest) Valt het in elk geval niet mee om de goederen via de onmiddelijke oever te vervoeren. Er van uitgaande dat de Rijn aldaar nog wat nauwer was, mag je niet verwachten dat er een begaanbare oever was. Als scheepvaart moest overslaan, dan moest dat nogal omhoog gesjouwd worden. De tegenwoordige slingerende weg naar beneden is nog aardig lang.
Als het bij de Loreley nog wat smaller is geweest is er wel praktisch altijd voldoende water geweest, maar uiteraard dan nog sneller stromend dan tegenwoordig.
In latere eeuwen werd gejaagd en sommige bochten kregen een
rolpaal in bochten waarlangs de jager zijn touw kon geleiden. En zelfs in tegengestelde richting trekken als dat zin had. Dat kan wellicht in de romeinse tijd ook zo zijn geweest. Maar kunnen is nog niet aantonen.
Dat de Romeinen jaagden staat vast. Zie deze grafsteen
De Duitsers noemen jagen 'Treidelen' en is op de Rijn bekend van de 8ste eeuw. Het woord is mogelijk afkomstig van het laat-latijnse woord 'tragulare' (= slepen, trekken)
Bron (ook van de grafsteen)
En bij jagen hoeft niet aan de arme schipper(svrouw) zelf gedacht te worden, paarden en ossen konden beter en meer trekken.
Duitse studenten hebben onderzocht hoe de Romeinse praam op 3 manieren voortbewogen kon worden (bomen, jagen, zeilen. Studie wordt
hier beschreven.
En tot slot, denk niet alleen aan trekken, maar ook aan duwen......