Tekstuele bronnen

Jemig, zo snel al zoveel reacties. Dat is leuk, maar omdat er veel zaken worden aangedragen die mijn stelling proberen te ondergraven heb ik wel wat tijd nodig om het allemaal te verwerken. Ik ben nog veel bezig geweest met het zoeken van bruikbare informatie, maar dat blijkt nogal lastig.

Laat ik naar aanleiding van de reis van Emo allereerst nog wat delen over de tekstuele bronnen die ik heb gevonden en die direct of indirect iets te zeggen hebben dat van belang kan zijn.

In de Vita Bonifatii (van Willibald, 8e eeuw) is wel iets te lezen dat met varen over de Rijn te maken heeft, maar dat is erg mager.

Een interessante passage uit de Annales regni Francorum behorende bij het jaar 819 heb ik al gedeeld.

Dan zijn er nog enkele passages uit de Annales Fuldenses die het vermelden waard zijn. Het gaat steeds om reizen van Lodewijk de Duitser:
(De vertalingen komen uit een oude Duitse vertaling van Carl Rehdantz uit 1852.)

Quote

852
Habita est autem et synodus ex voluntate atque praecepto eiusdem serenissimi principis in civitate Mogontia, metropoli Germaniae, praesidente Hrabano venerabili eiusdem urbis archiepiscopo cum omnibus episcopis atque abbatibus orientalis Franciae, Baioariae et Saxoniae. Et illi quidem de absolvendis quaestionibus ecclesiasticis tractatum habebant, rex vero cum principibus et praefectis provinciarum publicis causis litibusque componendis insistens, postquam synodalia eorum decreta suo iudicio comprobavit et legationes Bulgarorum Sclavorumque audivit et absolvit, Baioariam reversus est; ubi ordinatis et dispositis, quae videbantur esse necessaria, sine mora rediens per alveum Rheni fluminis navigio venit Coloniam.

852
Es wurde aber auch nach dem Willen und Befehl desselben sehr erhabenen Fürsten eine Synode in der Stadt Mainz, der Metropole Germaniens, abgehalten; unter dem Vorsitz von Rhaban, dem ehrwürdigen Erzbischof derselben Stadt, mit allen Bischöfen und Äbten Ost-Frankens Baierns und Sachsens. Und ihre Verhandlung betraf Erledigung geistlicher Fragen; aber der König war sammt den Fürsten und Vorstehern der Provinzen mit Beilegung von Staats-Angelegenheiten und Rechtssachen beschäftigt; nach dem er die Synodalbeschlüsse durch seine Entscheidung bestätigt hatte und die Gesandschaften der Bulgaren und Sclaven angehört und abgefertigt, kehrte er nach Baiern heim, wo er was nothwendig schien anordnete und feststellte, und ohne Verzug zurück auf dem Rhein zu Schiffe nach Cöln kam.

Vanuit Beieren per schip over de Rijn naar Keulen.
Deze tekst geeft over die reis per schip helaas geen details, zodat we niet kunnen weten of er werkelijk altijd gevaren is.

Quote

873
Inde rex circa Kalendas Maii Mogontiacum veniens per alveum Rheni fluminis navigio vectus Aquense palatium petiit; …

873
Von da kam der König gegen Anfang Mai nach Mainz, fuhr das Bette des Rheinflusses herab, und zog nach der Pfalz Aachen, …

Van Mainz over de Rijn naar Aken. Ook hier toch te weinig details.

Quote

874
Mense autem Iulio de Baioaria venit ad Franconofurt et inde post paululum transiens apud villam Biburg conscensis navibus ad Aquisgrani palatium perrexit; …

874
Im Monat Juli aber kam er aus Baiern nach Franconofurt, zog von da aber nach kurzer Zeit hinüber, stieg zu Schiffe bei dem Flecken Biberich und reiste nach Pfalz Aachen; …

Deze is dan weer wel interessanter.
Het oude Frankfurt lag ten noorden van de Main. Biberich (= Wiesbaden-Biebrich) ligt aan de rechter Rijnoever in de bocht ten noorden van Mainz. Uit de tekst mag volgens mij worden afgeleid dat er over land ten noorden van de Main naar het westen is gereisd.
Als er ingescheept is in Biebrich, dan lijkt het erg onlogisch om aan te nemen dat er weer ontscheept is om het Binger Loch te passeren.
Ik denk hier dus een tekst te hebben waaruit kan worden afgeleid dat het Binger Loch varend gepasseerd is in 874.

Ik vond verwijzingen naar de Rheingrafen die vanaf midden 11e het Binger Loch zouden hebben aangepakt. Bijbehorende bron(nen) nog niet gevonden.

Een oorkonde van Heinrich IV uit 1104 die gaat over tolrechten in Koblenz voor schepen komend van o.a. ook Mainz, Worms, Speyer, Straatsburg, …
Helaas wordt de oorkonde (nr. 487) aangemerkt als onecht. Wat dat te betekenen heeft voor de inhoud is me niet geheel duidelijk.

Ook vond ik verwijzingen naar de aartsbisschoppen (keurvorsten) van Mainz. Met name vanaf een Siegfried (III? 1230-1249). Bron(nen) niet kunnen identificeren.

Uit de 14e eeuw zouden er tolrekeningen van slot Ehrenfels (tegenover Bingen) moeten zijn waaruit zou blijken dat er langs het Binger Loch gevaren werd. Niet kunnen vinden.

Eigenlijk geloof ik het wel vanaf de 14e.

Als er inderdaad al vanaf het midden van de 11e verbeteringen zijn aangebracht aan de doorvaart bij het Binger Loch, dan is het ook geloofwaardig dat Emo van Bloemhof en Albrecht van Stade daar op de een of andere manier varend zijn gepasseerd.

Jammer dat ik vanuit de tekstuele bronnen nog niet meer heb kunnen destilleren. Ook jammer dat ik nog niet een moderne studie heb gevonden waarbij de geschiedenis van het Binger Loch en de scheepvaart op de Midden-Rijn professioneel benaderd is.


Ik ben al wel wat milder geworden t.a.v. mijn aanvankelijke stelligheid .
Maar ik heb er nog steeds moeite mee om die kolossale Romeinse schepen uit Mainz (de reconstructies ongeveer 2 weken geleden zelf aanschouwd) over die bij tijd en wijlen gevaarlijke Midden-Rijn met zijn obstakels heen en weer te zien varen.


Groet,
Dagobert

---

Science: An orderly arrangement of what at the moment seem to be facts.