Runen, Engels, Fries

[www.youtube.com]

Gesprek tussen Simon Roper en Jackson Crawford over Runen in Engeland en Friesland en wat deze aantonen over de ontwikkeling van de uitspraak en andere zaken.

Traag, en veel gemompel, maar ik stak er wel wat van op. Enkele punten die me zo bijgebleven zijn:

Hypothese: runen ontwikkelden van Grieks -> Etruskisch -> Centraal Europa Keltisch -> Germaans

De overgang k -> tsj zoals in kerk -> church voltrok zich na de grote verhuizing van de 5e eeuw, maar zowel in het Engels als in het Fries (tsjerk), nadat deze talen al geografisch gescheiden waren. In Scandinavië kwam die verschuiving pas vele eeuwen later.

Wederzijdse taalbeïnvloeding tussen Engels en Fries lijkt aantrekkelijk, maar toch ook technisch moeilijk voorstelbaar.

Runengebruik stopt in Engeland en Friesland ongeveer op dezelfde tijd, terwijl het in Engeland een tijdlang gelijktijdig met Latijns schift gebruikt is, maar wellicht als niet-elite schrift. Op munten: heerser in Latijns, munter in Runen. Regionale gedenkstenen in Runen, hoog-adellijke gedenkstenen in Latijns schrift, beiden overigens in Engelse taal. Runen afgelopen met de komst van Normandiërs. Fries runengebruik stopt eeuwen voordat Latijns schrift haar intrede doet.

In Scandinavië gaat runengebruik (naast Latijns schrift) in een moderne variant nog lang door in landelijke context, vooral in Zweden, maar weer niet in IJsland.