Erik Springelkamp Schreef:
-------------------------------------------------------
>
> Over Noordoost Fivelgo heb ik hier een artikel van
> Noomen
>
> [
pure.knaw.nl]
>
Een groot deel ervan heb ik gelezen, maar een echt antwoord op mijn vraag over de oorzaak/drijfveer achter de ‘13e eeuwse explosie’ heb ik niet echt gevonden.
Inmiddels denk ik ook dat ik misschien wel naar iets vraag dat niet bestaan heeft.
Op p. 64 vond ik bij Noomen wel een interessante passage die met mijn vraag verband kan houden:
Quote
Terwijl men in de vroege middeleeuwen dus soms lange reizen moest maken voor de kerkgang, woonden in de late middeleeuwen de meeste gelovigen op hoogstens een half uur gaans van een kerk of kapel. Dit past ook bij de religieuze veranderingen die hadden plaatsgevonden. Aanvankelijk was de kerkgang een uiterlijk ritueel, terwijl veel van het oude "heidendom" bleef voortbestaan; later werd een persoonlijke vroomheid meer gewoon. Niet alleen met de groei van het aantal kerken, maar ook met de bouwgeschiedenis van de afzonderlijke kerken kan deze intensivering van het geloofsleven worden geïllustreerd.
De verandering in de religieuze beleving waar Noomen hier gewag van maakt lijkt mij een heel reële ontwikkeling. Een ontwikkeling die zich ook wel eens over een betrekkelijk lange tijd voltrokken kan hebben. De ‘explosie’ die ik meende te zien is mogelijk alleen maar een explosie in verstening en helemaal geen explosie in kerkstichtingen. En ook al is het volgens mij niet op veel plaatsen echt aangetoond, veronderstellen dat er veel houten/lemen voorgangers zijn geweest lijkt mij in dit opzicht best gerechtvaardigd.
De opkomst van de kloosters in het noorden hangt misschien wel samen met de afnemende controle van Werden. Er ontstond een leemte die kon worden ingevuld. Noomen p. 64:
Quote
Na de Werdense registers zwijgen de bronnen enige tijd over onze streek. De goederen met een centrumfunctie in de Werdense administratie, zoals de hof te Groningen en de kerk van Winsum, werden aan het eind van de 13e eeuw afgestoten. Waarschijnlijk al veel langer was er een proces gaande, waardoor van veel pachtgoederen geen pacht meer werd betaald. De pachtinning was erg omslachtig: ieder jaar moest men vanuit Westfalen naar de Ommelanden reizen.
>
> Dat was mij ook al opgevallen, en had ik ook al
> genoemd in het stukje over de eerste kloosters. De
> Noordelijke kloosters en de bisschoppen hadden
> niet altijd even goede relaties.
Ach, sorry. Je had dat inderdaad al aangereikt. Die beste Frederik ging waarschijnlijk heel erg bewust een plekje zoeken buiten de ‘tentakels’ van Münster. En misschien probeerde Werden nog tegen beter weten in invloed vast te houden in de Ommelanden.
>
> Utrecht had natuurlijk zijn 'ouderwetse'
> Benedictijnen, en was misschien niet zo
> enthousiast over die vernieuwers, maar dat is maar
> een gedachte.
Toch lieten ze Frederik kennelijk zijn stichting doen. (N.B.: ik weet niet of er in zijn
vita misschien over moeilijkheden met Utrecht gesproken werd.)
Een heel ander punt: volgens mij zijn het in het noorden allemaal kloosters van de vernieuwers, premonstratenzers (= norbertijnen) en cisterciënzers. Die zagen kennelijk hun kans schoon in dit qua kloosters maagdelijke land. Iets bekend over oude orden die hier nog tussen wilden komen?
Groet,
Dagobert
Science: An orderly arrangement of what at the moment seem to be facts.