Re: Plattelandsbevolking in de lage landen, tweede helft van het eerste millennium

Quote
ChatGPT:
De tijd die nodig is voordat een bevolking verdubbelt, hangt af van verschillende factoren, zoals de huidige omvang van de bevolking, de groeisnelheid en het behoud van die groeisnelheid in de toekomst. Er is een wiskundige formule genaamd de verdubbelingstijdformule die kan worden gebruikt om een schatting te maken van de tijd die nodig is voor een bevolking om te verdubbelen. De verdubbelingstijd (T) kan worden berekend met de volgende formule:

T = (ln 2) / r

Hierbij staat "ln" voor de natuurlijke logaritme en "r" voor de jaarlijkse groeisnelheid als een decimaal getal (bijvoorbeeld, een groeisnelheid van 2% wordt genoteerd als 0,02).

Het is belangrijk op te merken dat deze formule een vereenvoudigde benadering is en geen rekening houdt met factoren zoals sterfte, migratie of andere demografische dynamieken die de bevolkingsgroei kunnen beïnvloeden. Bovendien kan de groeisnelheid van een bevolking in de loop van de tijd veranderen.

Om een concreet voorbeeld te geven, laten we zeggen dat een bevolking een jaarlijkse groeisnelheid heeft van 1,5%. Om de verdubbelingstijd te berekenen, kunnen we de formule gebruiken:

T = (ln 2) / 0,015 ≈ 46,2 jaar

Dus in dit voorbeeld zou het ongeveer 46,2 jaar duren voordat de bevolking zou verdubbelen met een groeisnelheid van 1,5% per jaar.

Schattingen suggereren dat de groeisnelheid in de vroege middeleeuwen waarschijnlijk rond de 0,1% tot 0,2% per jaar lag. Dit zou betekenen dat het enkele eeuwen zou hebben geduurd voordat de bevolking zou zijn verdubbeld.

Quote
Slicher van Bath, De agrarische geschiedenis van West-Europa 500-1850 p54 ev

Het hofstelsel was een middel om de eigenaar inkomsten to verschaffen in een maatschappij, waar het geldverkeer beperkt was. Er waren twee mogelijkheden om dat doel te bereiken:

- door de produktie van het domein. De horigen die in hun eigen levensonderhoud konden voorzien door de voort- brengselen van hun hoeven, waren verplicht voor het domein allerlei diensten te verrichten. Het belangrijkste was de be werking van het saalland.

- door leveringen in natura door de hoeven, soms aangevuld met kleine betalingen in geld.

In de Merovingische en Karolingische tijd overheersten de diensten en dus de exploitatie van het domein. Alleen bij de hoven met de verspreide hoeven (type 4) was het bewerken van het domein door de horigen vrijwel onmogelijk door de grote afstanden van de hoeve tot de hof, soms 20 à 40 km. De voor de eigen exploitatie van het domein kenmerkende ploegdiensten ontbreken in de 8e en ge eeuw in de noordelijke delen van het Frankische rijk. In Nederland vindt men van deze diensten weinig sporen; zij worden alleen vermeld in Arnhem en in Voorst in 893, tweemaal twee weken in mei en in de herfst.

De voorkeur van de zijde van de eigenaar voor de diensten vloeide niet voort uit een gebrek aan arbeidskrachten. Deze vorm van exploitatie kwam juist voor in de toenmaals dichtstbevolkte gebieden. [Lolke: andersom is wellicht te concluderen dat waar er geen hofstelsel was, de gebieden niet dicht genoeg bevolkt waren]
De oorzaak lag veeleer in de onmogelijkheid om de arbeidskrachten met geld te betalen. men kan hier een verschil met de laat-Romeinse tijd constateren, toen de horigen aan de grond gebonden werden in verband met de bevolkingsvermindering en het daaruit voortvloeiende gebrek aan arbeidskrachten.