Dank voor deze geweldige uiteenzetting van de Middeleeuwse maatschappijstructuur, MWB.
Ik moest dit even laten bezinken, want hoewel ik eigenlijk alle elementen van je verhaal al wel eens ergens anders had gelezen, had ik ze nog niet zo duidelijk als samenhangende dimensies gezien, bijna zoals Einstein tijd en ruimte tot een geometrische eenheid maakte.
Het aardige is hier dat in die dimensies van jouw verhaal een adelstand in eerste instantie niet eens genoemd wordt, terwijl dat in mijn "
coördinatensysteem" zo ongeveer de basis is: met edelen, vrijen en laten.
Fast forward naar ons beeld van de Late Middeleeuwen, waar de
driedeling van de maatschappij bestaat uit adel, geestelijkheid en steden, waarbij de horigen geen stand zijn en vrijen ook niet meer in het plaatje voorkomen.
Bing, die wel de mainstream mag vertegenwoordigen, antwoordt mij dat vrije boeren en horigen wel bij de derde stand horen, maar dat komt niet in de gewestelijke staten tot uitdrukking:
Quote
Bing, wat zijn de drie standen van de middeleeuwse maatschappij?
In de **middeleeuwse maatschappij** werden mensen ingedeeld in **drie standen**, elk met hun eigen rol, rechten en verplichtingen:
1. **Geestelijkheid**: De **eerste stand** bestond uit de geestelijken, zoals priesters, monniken en bisschoppen. Zij hadden spirituele verantwoordelijkheden en waren betrokken bij religieuze zaken.
2. **Adel**: De **tweede stand** omvatte de adel. Dit waren de ridders, graven, hertogen en andere edelen. Ze hadden politieke macht, bezaten land en voerden militaire taken uit.
3. **Boeren en burgerij**: De **derde stand** was divers en omvatte zowel boeren op het platteland als burgers in de steden. Boeren werkten op het land en waren vaak horigen, terwijl de burgerij in steden handel dreef en ambachten uitoefende¹²³⁴.
Deze **standen** waren vertegenwoordigd in de **Staten**, een soort parlement waarin elke stand een stem had. De **Ridderschap** vertegenwoordigde het platteland, terwijl de steden de derde macht vormden¹.
Bron: Gesprek met Bing, 14-1-2024
(1) Standenmaatschappij - Wikipedia. [
nl.wikipedia.org].
(2) Stand (maatschappelijk) - Wikipedia. [
nl.wikipedia.org].
(3) Cultureel Woordenboek - Middeleeuwen ~ standen. [
www.cultureelwoordenboek.nl].
(4) Welke standen waren er in de middeleeuwen? – KorteAdviezen. [
korte-adviezen.com].
(5) Middeleeuwen - Wikipedia. [
nl.wikipedia.org].
Wat het meest opvalt is dat de
vrijen dan wel zo'n beetje uit het plaatje verdwenen zijn. Het begrip wordt ideologisch vervangen door het idee van de
vrije burger in de stad, hoewel dat idee misschien pas tegen de tijd van de Revolutie uitgerijpt is. In die ideologie terugblikkend is het verwerven van
stadsrechten een vorm van schepping van de vrije mens.
Terwijl de Middeleeuwse stadsburger misschien wel tot de sterkst gereguleerde groepen van de samenleving behoorde. Het begrip vrijheid had niet altijd op dezelfde aspecten betrekking als tegenwoordig. Stads Vrijheid of Friese Vrijheid betekenden geen van beiden vrijheid voor de individu om te doen en laten wat hij wilde.
Een vriend van mij was een gesjeesde Friese jonker (een voorvader van hem heeft de Unie van Utrecht in naam van de Staten van Friesland getekend), en was een ideoloog van de
vrije mens: maatschappij was een illusie, er bestond geen Friese adel, er waren alleen rijkere en armere vrije boeren daar, Friesland had nooit een Graaf gehad, et cetera. Ik heb vaak geprobeerd hem te overtuigen van het bestaan van adel bij de Middeleeuwse Friezen. Het enige waarmee ik hem nog een beetje aan het twijfelen kon brengen waren enkele vermeldingen in de Kroniek van Wittewierum. (waartegen ik zelf nog wel een tegenwerping kon maken in de stijl waarin hij redeneerde, dat Emo zijn adellijkheid enkel vermeldde om zich aan te passen aan de buitenwereld die hij als student had leren kennen, en waarin alle studenten natuurlijk adellijk waren).
Ik had hem achteraf graag jouw verhandeling laten lezen om hem de
maatschappij van de Middeleeuwen te tonen.
