Dagobert Schreef:
-------------------------------------------------------
> - Deze stedenbond heeft vanaf midden 14e een
> bloeitijd (en grootste uitbreiding?).
> Sommige steden noemen zich op zeker moment een
> Hanzestad, maar zijn dat eigenlijk nooit geweest.
> Zo zou Hindelopen vanaf 1368(?) wel een
> overeenkomst hebben gehad met de Hanze, maar geen
> lid van de bond zijn geweest.
> Stavoren zou in 1385 lid van de bond zijn
> geworden, maar ik kwam ook het jaartal 1285 tegen.
> (??)
> Groningen zou pas vanaf 1422 lid zijn geworden,
In de 11e eeuw was Groninger zeehandel richting Oostzee relatief belangrijk. Na (vrij ver na) die van Deventer, Tiel en Keulen zijn Groninger penningen in Rusland, Polen en andere landen rond de Oostzee relatief talrijk (699 munten uit 86 vondsten). Er duiken ook enkele op uit Winsum en Garrelsweer.
In de 12e eeuw waren er vier 'hansen' (koopliedengilden die risico's deelden door aandelen in elkaars schepen te nemen) in Groningen, gericht op zeehandel met respectievelijk Keulen, Utrecht, Ribe en Herbrum (Eems naar Westfalen). Gereconstrueerd uit latere gildewetten.
'
De Hanze' was in de 13e eeuw nog een informele groep handelaren uit West en Noord Duitse steden. In 1285 deed Groningen mee met een conflict tussen deze steden en Noorwegen en handhaafde een boycot tegen Noorse markten.
Na de 13e eeuw nam het belang van de Groninger handel over zee af, en in 1358 was het stadsbestuur verontwaardigd ('utermatene zere verwonderd' naar eigen zeggen behorend tot oudste leden van het verbond) dat zij geen brief van Lübeck hadden ontvangen over de handelsboycot tegen Vlaanderen, waar zij zich overigens wel bij aansloten, wat niet veel moeite kostte want Groningers voeren toen nauwelijks op Vlaanderen.
In 1422 is er een 'hernieuwd' lidmaatschap in een inmiddels veel formelere Bond.
> dankzij een verbeterde vaarverbinding naar de
> Noordzee.
Die vaarverbinding is het Damsterdiep tussen Groningen en Ten Post uit 1400 (het stuk van Ten Post naar de Eems is vele eeuwen ouder), dat ontstond als afwateringskanaal voor het Gorecht naar de Eems, omdat de waterstand van de Hunze inmiddels te hoog was gehouden ten behoeve van de scheepvaart: schuiten naar het veen en koggen naar de zee. Omdat de Eemsmonding een trechtervorm heeft, is het getij er hoger en lager dan in de Lauwerszee, en kan men tijdens eb er dus effectiever lozen en een lager boezemniveau handhaven. Zelfs polders ten Westen van de stad waterden toen via pijpen onder de Hunze af naar de Delfzijlen bij de Eems. Deze schuitenroute naar Fivelgo bracht Fivelgo effectief in het marktgebied van Groningen, maar de zeescheepvaart bleef over de Hunze en de Lauwerszee lopen, totdat het Eemskanaal in de 19e eeuw werd aangelegd.
>> Winsum
>> Garrelsweer
>
> Pogingen om Groningen dichter bij het water van de Noordzee en Eems te krijgen?
Tot de 19e eeuw slaat de naam Groningen alleen op de stad, maar Winsum en Garrelsweer zijn beiden plaatsen met een regionaal belang. Beiden lagen aan de mond van oude hoofdafwateringskanalen, de Dreef van Winsum aan de Hunze naar de Fivel, en de Delf van Garrelsweer aan de Fivel naar de Eems, waardoor ze toegankelijk waren voor de zeehandel via Hunze en Fivel en voor schuiten van hun klanten in het achterland. Voor Groningen waren dit potentiële concurrenten, Winsum meer dan Garrelsweer. Door verzanding van de Fivel verdween het belang van Garrelsweer, en later hinderde Groningen actief de groei van Winsum.
(Bron voor het Hanze gedeelte is Geschiedenis van Groningen, Stad en Lande, 1981, hoofdstuk door H.P.H. Jansen)
1 keer gewijzigd. Laatste wijziging: 22/02/2024 19:02 door Erik Springelkamp. (
bekijk wijzigingen)
