Lolke Schreef:
-------------------------------------------------------
>
> Dat gezegd hebbende, zal niet elke stamnaam
> afkomstig zijn van het verblijfsgebied.
> Persoonlijk lijkt het me wel logisch dat Chamaven
> en Friezen hun naam kregen door het gebied waar ze
> verbleven. Hopelijk ben ik niet de enige die dat
> logisch lijkt
Een complicerende factor is het feit dat leden van een bepaalde stam anders tegen zichzelf aan kunnen kijken dan dat buitenstaanders dat kunnen doen.
Zo kan iemand die door een ex-Fries (

) een Groninger genoemd wordt, zichzelf zien als niet een ‘echte’ Groninger, etc.
Het idee dat stamnamen vaak afkomstig zijn van verblijfsgebieden valt uiteraard niet te ontkennen. Caesar herkende tijdens zijn Gallische oorlog veel verschillende Keltische stammen in evenzoveel verschillende streken. Later werden die streken administratief in het Rijk opgenomen onder namen die de stamnamen bevatten: Civitas Atrebatensis, Civitas Menapiorum, Civitas Tungrorum, etc.
Door die administratieve indeling zullen de stamnamen nog steviger geografisch verankerd zijn geraakt.
Is er een voorbeeld van zo’n district dat ontvolkt raakte en waarvan latere nieuwkomers zich toch weer naar de oude naam vernoemden/vernoemd werden? Zoals we kunnen vermoeden dat het met niet-Romeins Frisia is gebeurd?
Ik ga best wel grotendeels met je mee om Friezen en Chamaven te zien als stamnamen die geografisch ‘stabiel’ waren, of anders gezegd: geografisch bepaald.
Toch is er een hele categorie stamnamen waarvoor dit niet op gaat: zoals Goten, Longobarden, Vandalen, Hunnen, Alanen, Herulen, …
Geldt dit nu typisch voor de ‘stammen’ die we associëren met de volksverhuizingen?
Er zijn Goten die voor het eerst geïdentificeerd werden op de Balkan (nog onder een andere naam!) en eeuwen later als ze zich al heel lang in Spanje gevestigd hebben, nog steeds zo genoemd worden en ook zichzelf zo noemen.
Er is volgens mij geen ‘oorsprongsgebied’ aan te wijzen waar ze hun naam aan te danken hebben. De onzin over herkomst van Gotland even daargelaten, want dat is volgens mij zo’n typisch geval van een verzonnen oorsprongsmythe, een heel late poging om de Goten van een identiteit te voorzien. Terwijl we er misschien wel aan moeten twijfelen dat die verhuizende stamnamen een etnische inhoud hebben.
Dus ik denk dat we in hoofdlijnen dezelfde ideeën hebben, maar er zit m.i. een enorme gelaagdheid in het ‘probleem’ van de stamnamen/etniciteiten en hoe we die in de bronnen tegenkomen. Zo kan ik de Saksen zoals we die in de bronnen van vóór de achtste eeuw tegenkomen nog steeds niet zien als een etnische groep. Het is een naam die m.i. niet op dezelfde manier bekeken kan worden als Chamaven of Atrebaten of Avernen of Friezen (voor zover die laatsten überhaupt in beeld zijn).
[*] Terzijde: in hoeverre zouden mensen in de Oudheid gehecht zijn gebleven aan hun oorspronkelijke stamnaam (etniciteit?), als ze naar andere gebieden verhuisden (vrijwillig of gedwongen)? We kennen toch de voorbeelden van Nederlanders die emigreerden naar b.v. de USA en daar, ondanks hun Amerikaans burgerschap, Nederlandse/Hollandse kolonies gevormd hebben die nog steeds koningsdag vieren en met oranje vlaggetjes zwaaien. Hoe lang blijft een ex-Fries zich toch nog graag Fries noemen, ook al woont hij er al lang niet meer?
Waarom had het voor de Frankische koning Clovis (I, ca. 500) betekenis om met een toen al archaïsche naam Sicamber genoemd te worden?
Groet,
Dagobert
Science: An orderly arrangement of what at the moment seem to be facts.