Re: Vetera Castra in Tacitus Historien 5.14

Oeps, iets ging er fout en dit bericht verscheen niet. Nu alsnog dan.

Lolke, hier ben ik weer

Je weet dat ik deze maanden wat beperkt ben in mijn tijd, dus de bemoeienis met de historie van het eerste millennium komt er wat bekaaid vanaf helaas.
Maar ik ben in deze discussie gestapt, dus daar ga ik zover mogelijk mee door.

Twee berichten. Nu eerst verder met Civilis in de Historiae van Tacitus en later nog een bericht over de inundatie bij “vetera castra”.

Tacitus is moeilijk te volgen. Het lijkt er soms op dat hij geen detail onvermeld wil laten. In kleine hoofdstukjes komen soms wel 10 verschillende namen van personen voor. Probeer die maar eens allemaal uit elkaar te houden.
Verder ervaar ik Tacitus nogal als “wollig” als het gaat om het verloop van de gebeurtenissen.
Ook is er van alles min of meer tegelijk aan de hand “overal” in het Rijk, De Bataafse opstand vooral langs de Rijn en in Belgica en opstand in Gallië, burgeroorlog met Rome/Italië als centrum en opstand in het oosten/Judaea.
Dit alles maakt het niet gemakkelijk om goed op een rijtje te zetten wat er nu precies allemaal gebeurt en waar.

In een vorig bericht heb ik Civilis gevolgd t/m boek IV.26. En sprong toen even te snel naar boek V.14 met de inundatie bij “vetera castra”. Daar moet nog wat tussen, dus …

In de hoofdstukjes IV.27 t/m IV.37 en IV.54 t/m IV.79 is er van alles te doen bij de Germaanse/Gallische/Bataafse opstand waarbij regelmatig het doen en laten van Civilis besproken wordt. IV.38 t/m IV.53 handelt over Vespasianus en Rome.
Hier ditjes en datjes die Civilis betreffen. Het zal op deze manier wel onsamenhangend overkomen, maar ik wil het niet te uitgebreid navertellen.

IV.27 t/m IV.37
De strijd van Civilis speelt zich m.i. voornamelijk af tussen Rijn, Maas en ongeveer tussen Xanten in het noorden en Keulen in het zuiden.
Het gaat in eerste instantie voorspoedig voor Civilis en hij zet stevig in op de blokkade van “vetera”, want innemen mislukt (IV.28). Maar Vocula is in aantocht met een ontzettingsleger vanuit Bonn naar Keulen, naar Neuss (Novaesium) en Gelduba, IV.24-IV.26.
IV.33,34: Civilis houdt een deel van zijn legers bij zich en stuurt de cohorten met veteranen tegen Vocula (in Gelduba). Onderweg bestormen ze een cavalerieregiment bij Asciburgium (Moers/Asberg). Baskische troepen onderweg als ondersteuning voor de Romeinen worden aangezien voor de Romeinen die (met Vocula) onderweg zijn. Civilis vlucht, lijd veel verlies en wordt na enkele dagen door Vocula achtervolgd.
Civilis houdt zich hierna m.i. weer op bij vetera. Hij valt van zijn paard, er zijn geruchten dat hij overleden is.
IV.35 Civilis heeft weer een schermutseling met Romeinen die op weg zijn naar Novaesium en naar Gelduba vluchten. Bij Vocula onenigheid onder de troepen.
IV.36 Nog steeds belegert Civilis “vetera”. Vocula via Gelduba naar Novaesium. (Ook de moord op Flaccus, Vocula ontsnapt aan moordaanslag.)
IV.37 Soldaten weer onder controle van Vocula.

IV.54 Ook de Galliërs in opstand, onder Sabinus (een Lingoon), Classicus en Tutor (Trevieren).
IV.55 Civilis en Classicus onderhandelen.
IV.59 Moord op Vocula door Gallische rebellen in Novaesium. Classicus neemt commando in Novaesium over. Tutor belegert Keulen en Mainz.
Wat hier verder gebeurt is me niet heel duidelijk geworden.
IV.60 Civilis nog steeds in de buurt van vetera. Het kamp wordt geplunderd en platgebrand.
IV.61 Alle winterkampen van de legioenen en van de hulptroepen worden ontmanteld en verbrand, m.u.v. Mainz en Vindonissa (Windisch).
IV.63 Civilis en Classicus onderhandelen of ze hun troepen moeten toestaan om Keulen te plunderen.
IV.65 Keulen toont zich loyaal (aan Rome!). Tencteren gepacificeerd.
IV.66 Ook de Sunici loyaal, maar oppositie van Labeo (die bij de Friezen had vastgezeten) met Baetasii, Tungren en Nerviërs. Labeo wordt verslagen bij een brug over de Maas (Maastricht?). Later lezen we dat hij daar door Civilis is verslagen (IV.70).
IV.68 Gallus en Cerialis worden in Rome benoemd als hoogste legerleiders, door Mucianus, de generaal die namens Valentinianus opereert.
Mucianus en Domitianus vanuit Rome op weg naar het front. Er vertrekken ook troepen uit Britannia (14e) en uit Spanje (6e, 1e)

t/m IV.79 opereren Civilis en zijn Gallische trawanten nog bij Bingium (de Trevieren van Tutor). Ze doen een aanval op Trier, maar worden daar toch verslagen door Cerialis.
Dan komt Keulen weer in beeld. De stad roept om hulp. Het meest oorlogszuchtige cohort van Civilis, bestaande uit Chauken en Friezen dat zich op volle sterkte in Tolbiacum (Zulpich) bevindt wordt door de Keulenaren in de val gelokt en vernietigd.
Civilis is bang dat het 14e (uit Britannia, zie IV.68) en de vloot van Britannia een gevaar vormen voor de Bataafse kusten. Maar het 14e trekt over land langs de Nerviërs en Tungren die zich bij hen aansluiten. De vloot wordt onderworpen door de Cananefaten die een deel van de schepen tot zinken brengen en de rest confisqueren.

Nu volgt in IV.80 t/m IV.86 een relaas over Rome en de oost. Niets over Civilis. Het eindigt met IV.85,86 waar Tacitus het heeft over Mucianus en Domitianus die naar Lugdunum gaan, waar zonder twijfel Lyon wordt bedoeld (zie eerdere berichten van mij, hier en hier).

Einde boek IV.

Boek V.1-13 Over gebeurtenissen in de oost (Judaea). Niks over Civilis.

En dan arriveren we bij het voor jou zo cruciale V.14.
Het laatste wat we over Civilis hebben vernomen was bij gebeurtenissen bij Keulen na verslagen te zijn bij Trier (IV.79).
En V.14 begint met de mededeling dat “Na de zware nederlaag bij Trier rekruteerde Civilis strijdkrachten in Germania en sloeg zijn kamp op nabij “vetera castra”.” Zijn barbaarse troepen zouden daar moediger worden door de op die plek behaalde successen.

Ik kan hier toch moeilijk een andere plaats in zien dan het “Vetera” waar Civilis eerder succes had behaald en het kamp had laten plunderen en daarna platgebrand, waarbij de aanwezigen allemaal in de vlammen verteerd waren (IV.60).
Ik kan echt geen reden bedenken waarom Tacitus hier zomaar ineens zou willen verwijzen naar een kamp waar tientallen jaren eerder een barbaarse overwinning was geweest, die bovendien totaal niets met Civilis en Bataven te maken had. Dat is toch volkomen onlogisch?
Bovendien lezen we pas in V.19 dat Civilis zich terugtrekt op het “insula”. In de finale strijd kreeg hij nog versterkingen van Chauken, maar wilde desondanks niet “oppidum Batavorum” verdedigen. Hij was dus teruggedreven tot Nijmegen en stak vanaf daar over naar het “insula”. Deze volgorde is volkomen logisch. Bij die terugtrekking vernielde hij ook nog de “moles” van Drusus.

De finale nederlaag van Civilis begon dus bij “vetera castra” dat wel idem moet zijn met “vetera”. Dat kamp werd ook al in het begin van de opstand, in IV.21, “vetera castra” genoemd.
De omstandigheden bij het begin van die finale nederlaag, met de inundatie die Civilis veroorzaakte op een terrein dat al moerassig was, zie ik niet als een probleem in de omgeving van Xanten. Jij zegt dat dit onmogelijk in de directe nabijheid van de Fürstenberg plaats kan hebben gevonden, maar dat kan ergens in de weide omgeving zijn geweest. Tacitus schreef dat Civilis kamp had opgeslagen “in de buurt van”. Waar exact de legers elkaar getroffen hebben is onduidelijk.
In een ander bericht ga ik het nog over water in de buurt van Xanten hebben.

Ik hoop dat dit bericht nu niet al te warrig is geworden. Ik heb zo goed mogelijk geprobeerd de gangen van Civilis met zijn troepen na te gaan. De samenhang met alle andere gebeurtenissen, die Tacitus soms zeer gedetailleerd vertelt, is daarbij vaak ver te zoeken.


Groet,
Dagobert

---

Science: An orderly arrangement of what at the moment seem to be facts.